جستاری پیرامون انتساب دعای صباح به حضرت امیربا تحلیل سندی و نسخه‌شناختی آن

نخستین بار دعای صباح مشهور در مفاتیح الجنان را علی بن الحسین بن حسان بن الباقی قرشی الحلّی، زنده به سال 653 یا 655ق، در اختیار المصباح روایت کرد. یحیی بن قاسم العلوی در 734ق به آن دست یافت. علی بن عبدالعالی کرکی نیز به درویش محمد اصفهانی، به سال 935 یا 939ق اجازۀ نقل دعا را داد. بررسی سند و تحلیل نسخه شناختی، هدف نوشتار حاضر است تا انتساب آن به علی(ع) را محک زند و معنای اصطلاح مشهور دربارۀ دعا را دریابد. اصطلاح مشهور ظاهراً از باب عمل به احادیث من بلغ و قاعدۀ تسامح در ادلۀ سنن و شهرت عملیه بوده است. از جمله قراین انتساب دعا به علی(ع)، علوّ مضمون ذکر شده که صرفاً سبب »استحکام « و »احتمال « صدور است نه منتسب کردن دعا به امیر(ع). ثبت نشدن دعا در عصر غلبۀ نگارش ها در ادعیه، فاصلۀ حیات نخستین راوی با عصر امام(ع)، طریق »وِجاده «، فترت نقل، ثبت نشدن دعا در ادعیۀ معاصر ابن الباقی، مقارنۀ نگارش دعا در زمان خلافت عثمان و رونق کتابت دعا در زمان صفویه و استفاده از عنصرهای لفظی ناکاربرد در متون قرن نخست هجری در دعای صباح از جمله دلایل تردید این انتساب از دوازده دلیل برشمردۀ این نوشتار است.