رویکرد حدیثی تقریب گرایانۀ مغنیه در الکاشف

دانشوران مسلمان همواره از قرآن و سنّت به‌مثابۀ مهم‌ترین سرچشمه‌های فهمِ آموزه‌های دینی یاد کرده‌اند. سنّت و حدیث، خواه مترادف باشند یا به‌معنای حکایت‌گری حدیث برای سنّت، نقش ویژه‌ای در تفسیر قرآن ایفا کرده‌اند.چنین می‌نماید مفسر الکاشف هم از حیث مبانی و هم از جنبۀ روش، از سنّت تفسیری عالمانِ پیشینِ مسلمان، به‌ویژه مفسران شیعی، پیروی کرده اما در حوزۀ رویکرد تفسیری، شیوه‌ای متمایز را به کار گرفته که شرایط اجتماعی و فرهنگی روزگارش، متغیرِ تعیین‌کنندۀ آن بوده است.مسئلۀ اساسی این پژوهش این است: با توجه به تاثیر شرایط اجتماعی‌فرهنگی و دینی روزگار مغنیه در شکل‌گیری تفسیر الکاشف، وی چگونه از حدیث بهره گرفته است؟ همچنین فراز و فرودِ حدیث در این تفسیر، از چه جایگاهی برخوردار است؟این تحقیق با روش توصیفی‌تحلیلی نشان داده است مغنیه هم از جنبۀ استناد به منابعِ روایی و هم از نظر روشِ کاربستِ حدیث در تعیین آیات، رویکرد تقریبی‌اقناعی را در نظر داشته است. این چنین نگاهی از مبانی خاصِ مغنیه، و نه مبانیِ مشترک با سایر مفسرین، نشئت گرفته است. تحلیل این رویکرد، بیانگر این نکته است که مغنیه به ضرورتِ اصلِ وحدتِ جامعۀ اسلامی و مشترکات مسلمانان در حوزۀ باورها و عقاید توجه و تاکید وافر داشته است. شاخصه‌های این جهت‌گیری، هم در نحوۀ استناد مفسر به روایات فریقین و هم در روش هم‌افزایی و همگرایانۀ وی، در مقام ارجاع به شیوۀ محدثان و مفسران پیشین در مقام تفسیر برجسته می‌نماید. اتخاذ این چنین رویکردی، تفسیر وی را کارآمد، پویا و عصری نشان داده است.