بررسی برخی واکنش‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی در دو گونه شالک (populus nigra) و سپیدار (populus alba) به آلودگی سربی

تاثیر افزایش سرب (سرب کلرید) در محیط‌ کشت آبی تا 15، 45 و 90 میلی‌گرم در لیتر با edta، بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی نهال‌های یک‌ساله دو گونه صنوبر شالک و سپیدار بررسی شد. شش هفته پس از قرار‌گرفتن در غلظت هدف، مقدار سرب، زی توده، مقدار نسبی آب، میزان نشت الکترولیت‌ها، قندهای محلول، پرولین، مالون‌ دی‌ آلدهید و رنگدانه‌های فتوسنتزی در اندام‌های مختلف اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که افزایش سرب در محیط کشت در مدت بررسی، میزان سرب را در نهال‌ها افزایش داد؛ اما بر وزن زی تودۀ آن‌ها تاثیر نداشت. در هر دو گونه تجمع سرب در ریشه بیشتر از برگ بود. گونۀ شالک محتوای آب بیشتر و غلظت قند محلول کمتری نسبت به گونۀ سپیدار دارد. غلظت قندهای محلول، با افزایش سرب در هر دو گونه تا 5/1 برابر افزایش یافت؛ اما غلظت پرولین، تنها در شالک در غلظت زیاد سرب تا دو برابر افزایش نشان داد و در سپیدار ثابت ماند. نهال‌های شالک قرار‌گرفته در تیمار شدید سرب، افزایش میزان نشت الکترولیت‌ها را نشان دادند؛ اما مقدار مالون ‌دی آلدهید آن‌ها تغییر نکرد. مقدار رنگدانه‌ها نیز با تیمار سرب تغییر نکرد و تنها نسبت کلروفیل a/b در گونه شالک در تیمار شدید افزایش یافت. در مجموع، هر دو گونه مقادیر زیادی از سرب را در اندام‌های خود انباشته کردند؛ اما به نظر می‌رسد گونۀ شالک، دست‌‌کم با‌توجه ‌به افزایش نفوذپذیری غشای سیتوپلاسمی، افزایش پرولین و نسبت کلروفیل a/b حساسیت بیشتری به این فلز سمی در مقایسه با سپیدار داشته باشد.