بررسی ناهنجاری‌های نمو تخمک به‌دانه در پسته اهلی (Pistacia vera L.)

تولید دانه در محصولات کشاورزی از جمله پسته به دلیل ایجاد ناهنجاری در مراحل نمو تخمک محدود می‌شود. در پژوهش حاضر، مراحل نمو تخمک به‌دانه و ناهنجاری‌های این فرآیند با بهره‌گیری از روش‌های بافت‌شناسی بررسی شد تا بتوان در مطالعات بعدی میزان دخالت هر یک از این ناهنجاری‌ها در پوکی دانه تحت عوامل محیطی مختلف را بررسی نمود. تخمک در پسته (pistacia vera) رقم کله‌قوچی، منفرد، پُر‌خورش، تک‌پوسته و به صورت واژگون با تمکن قاعده‌ای در تخمدان مستقر است که در آن، کیسه رویانی نوع پلی‌گونوم تا یک هفته پس از شکوفایی کامل سازمان می‌یابد. پس از گرده‌افشانی و لقاح تخم‌زا، تا شش هفته پس از آن، فرابر تا رسیدن به اندازه نهایی رشد کرده، حتی چوبی شدن درون‌بر آغاز می‌شود. با وجود این، سلول تخم در این مدت به حالت خفته می‌ماند. دو هفته پس از رشد نهایی میوه، تقسیمات تخم همراه با افزایش تقسیمات اندوسپرم رخ می‌دهد تا این که در نهایت رویان لپه‌ای در 10 تا 12 هفته پس از شکوفایی کامل تشکیل می‌شود و لپه‌ها طی سه هفته بعد به اندازه نهایی خود می‌رسند و در این زمان میوه‌های پوک و پُر بر اساس اندازه تخمک به طور کامل قابل تشخیص هستند. طی مراحل نمو تخمک، برخی نا‌هنجاری‌ها از جمله: عدم تشکیل کیسه رویانی، تجزیه کیسه رویانی، تشکیل کیسه رویانی کوچک و نا‌هنجار، قطع دسته آوندی درون بند، حضور تخم بدون اندوسپرم و حضور اندوسپرم بدون تخم مشاهده شد که این ناهنجاری‌ها در ‌نهایت باعث عدم رشد کافی تخمک و تولید میوه پوک یا نیمه‌پوک در پسته می‌شوند.