تاثیر مرحله نموی، رقم و محل کشت بر روی بعضی از ویژگی‌های ریختی و فیزیکو-شیمیایی میوه خرما در استان هرمزگان (ایران)

مراحل نمو میوه نخل خرما (phoenix dactylifera) شامل حبابوک، کیمری، خلال، رطب و تمر است که چهار مرحله آخر با واژه‌های محلی خمل، کنگ یا خارک، دمپاز و خرما شناخته می‌شوند. ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی میوه در سه رقم خنیزی، هلیلی و مرداسنگ در مرحله خلال، رطب و تمر در میناب، رودان، بندرعباس و گنو بررسی شد. منطقه رودان بیشترین و گنو کمترین وزن میوه را نشان دادند. بیشترین مقدار وزن، اندازه و رطوبت میوه هر سه رقم، در مرحله خلال و کم‌ترین در مرحله تمر مشاهده شد. میوه تمر هر سه رقم، با بیش از 30 درصد رطوبت، از نوع نرم است. بر‌هم‌کنش مرحله نموی، رقم و منطقه، بیشترین وزن میوه را در مرحله خلال رقم هلیلی رودان و میناب و پس از آن، رقم خنیزی بندرعباس و میناب نشان داد. میوه رقم هلیلی و خنیزی نسبت بالای گوشت به دانه را نشان دادند که نشانه مرغوبیت است. الگوی تغییرات قندهای محلول و احیاکننده‌ هر سه رقم، طی نمو افزایش یافت ‌که نشان‌دهنده انرژی بالا است. بیشترین مقدار قندهای احیاکننده در رقم‌های هلیلی و مرداسنگ و کمترین در رقم خنیزی دیده شد. بیشترین و کمترین مقدار قندهای احیاکننده به‌ترتیب در میناب و گنو مشاهده شد. رقم خنیزی میان‌رس و در مرحله خارک نیز قابل استفاده است. رقم هلیلی از دیررس‌ترین ارقام خرمای ایرانی بوده و بطور معمول اواخر مهر برداشت می‌شود. ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی خرما برحسب رسیدگی، ژنوتیپ و زیستگاه متفاوت بوده و طی نمو، وزن، اندازه و رطوبت میوه کاهش اما قند افزایش یافت.

the effect of developmental stages, cultivar diversity and cultivation sites on some morphological and physicochemical characteristics of date palm fruit in hormozgan province (iran)

the developmental stages of the date palm (phoenix dactylifera) fruit include hababouk, kimri, khalal, rutab, and tamar. the physicochemical characteristics of fruit were investigated in khenizi, mordasang, and halili cultivars at different developmental stages in four cultivation sites. all cultivars’ highest levels of size, weight, and moisture were observed in khalal, and then they decreased. in the tamar stage, all cultivars had more than 30% moisture showing soft fruits. the highest and lowest levels of fruit weight were recorded in rudan and genow respectively. the interaction of developmental stage, cultivar, and site showed the highest fruit weight in the khalal stage of halili of rudan and minab, followed by the khanizi cultivar of bandar abbas and minab. the fruits of halili and khenizi cultivars showed a high pulp-seed ratio indicating their good quality. soluble and reducing sugar levels of all cultivars increased during development till rutab indicating their high energy at harvest time. the highest amount of reducing sugars was found in halili and mordaseng, and the lowest in khanizi. the highest and lowest amounts of reducing sugars were observed in minab and genow, respectively. khenizi is a medium ripening cultivar and can also be used in the khalal stage. halili cultivar is one of the slowest ripening cultivars of iranian dates and is usually harvested in autumn. the physicochemical characteristics of date palms vary according to maturity, genotype, and habitat. during development, fruit weight, size, and moisture content decreased, but sugar increased.