کاربرد اسید سالیسیلیک و سیلیکون بر برخی شاخص‌های ‏فیزیولوژیکی و ریخت‌شناسی در دو اکوتیپ گیاه گل سازویی ‏‎(scrophularia striata l.)‎‏ در شرایط تنش خشکی

در عصر حاضر، کمبود آب از چالش‌های اصلی زیست‌محیطی برای گیاهان است که به اختلالات متابولیکی و فیزیولوژیکی منجر می‌شود و در سال‌های اخیر شایان توجه محققان قرار گرفته است. اسید سالیسیلیک و سیلیکون به‌عنوان دو تعدیل‌کننده‌ تنش خشکی در گیاهان شناخته شده‌اند. پژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی تنش خشکی بر شاخص‌های فیزیولوژیکی و ریخت‌شناسی گل سازویی برای معرفی در مناطق خشک در سال زراعی 1400-1399 در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در دانشگاه ایلام انجام شد. در این پژوهش تنش خشکی در دو سطح (50 و 100 درصد ظرفیت زراعی)، اسید سالیسیلیک (sa) در دو سطح (صفر و ppm 100)، سیلیکون (si) در دو سطح (0 و 1 گرم در لیتر) و نیز دو اکوتیپ (ایلام و آبدانان) بر صفات فتوسنتز، پارامترهای تبادل گازی، محتوی رطوبت نسبی برگ، پروتئین کل و شاخص‌های ریخت‌شناسی گل سازویی بررسی شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان دادند تنش خشکی باعث کاهش محتوی رطوبت نسبی برگ، پروتئین کل، فتوسنتز، پارامترهای تبادل گازی و افزایش نشت یونی شد. همچنین از لحاظ ساختاری کاهش عرض روزنه، عرض سلول‌های نگهبان روزنه، تراکم روزنه در واحد سطح و قطر بافت‌های آوندی را موجب شد. کاربرد اسید سالیسیلیک و سیلیکون باعث بهبود فتوسنتز، پارامترهای تبادل گازی، رطوبت نسبی و پروتئین کل در اندام هوایی شد. همچنین محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و سیلیکون به بهبود شاخص‌های ریخت‌شناسی ناشی از تنش خشکی منجر شد. نتایج کلی نشان دادند تنش خشکی اثرات منفی بر گیاه گل سازویی دارد و کاربرد اسید سالیسیلیک و سیلیکون می‌تواند تحمل تنش خشکی در گیاه را بهبود بخشد.

the effects of using salicylic acid and silicon on some physiological ‎and anatomical indices in two ecotypes of scrophularia striata l. ‎medicinal plant under drought stress

today, water shortage is considered one of the main environmental challenges for plants, leading to metabolic and physiological disorders. it has attracted the attention of researchers in recent years. salicylic acid (sa) and silicon (si) are considered two drought stress modifiers in plants. to evaluate the drought stress on the physiological and anatomical index of scrophularia striata for introduction in dry areas during 2020-2021, the present study was conducted as a factorial experiment based on a completely randomized design (crd) with three replications at the university of ilam. in this study, drought stress at two levels (50 and 100% of field capacity), sa at two levels (0 and 100 ppm), si at two levels (0 and 1 g/l) on photosynthesis, gas exchange parameters, leaf relative moisture content, total protein, and anatomical indices were investigated. the results of this experiment showed that drought stress decreases relative leaf water content, total protein, photosynthesis, gas exchange parameters, and electrolyte leakage. structurally, it caused a reduction in stomatal width, width of stomatal guard cells, stomatal density per unit area, and diameter of vascular tissues. using sa and si improved the photosynthesis, gas exchange parameters, relative moisture content, and total protein. in addition, the foliar application of sa and si led to the improvement of the anatomical index caused by drought stress. the study results showed that drought stress had negative impacts on scrophularia striata l, and using salicylic acid and silicon can improve drought stress tolerance in plants. introductiondrought stress is a major constraint on agricultural productivity, with more than 45% of agricultural land continuously vulnerable to drought. in addition, approximately 38% of the world’s population resides in these regions. several factors, including species, region, duration of stress, and plant growth stage affect the physiological responses of plants to drought stress, as shown by numerous studies (e.g. kutlu et al., 2009). the water deficit condition is a complex and detrimental abiotic stressor that impacts various metabolic functions such as crop quality and productivity through physiological and morphological mechanisms (akman et al., 2020; bhardwaj kapoor, 2021). salicylic acid (sa) is a phenolic compound found in plants serving as an endogenous regulator. it can function as a defense mechanism against both biotic and abiotic stresses and is involved in various physiological processes such as nutrient absorption, membrane stability, water relations, stomatal regulation, photosynthesis, and the inhibition of ethylene biosynthesis (dianat et al., 2016). salicylic acid at a concentration of 0.1 g improved membrane, vascular, and mesophyll structures (bhardwaj kapoor, 2021). after oxygen, silicon (si) is the second most prevalent element in soil (bhardwaj kapoor, 2021). despite not being classified as an indispensable micronutrient for plants, numerous studies (e.g. kafi rahimi, 2011) have demonstrated the advantageous impact of silicon on plant growth and development. according to a study performed by seal et al. (2018), the utilization of silicon led to an elevation of the rubisco carboxylase enzyme, which consequently induced a surge in photosynthetic activity in plants experiencing drought stress. in this regard, the present study aimed to examine the anatomical and physiological index of scrophularia striata when subjected to drought stress, as well as the potential mitigating effects of salicylic acid and silicon on the adverse impacts of drought stress. materials and methodsin january 2019, seeds from two ecotypes of a flowering plant were procured from the ilam and abdanan regions in the western part of the zagros mountain range. the botanical features of the specimens were subsequently verified in accordance with flora iranica.