تاثیر الیسیتورهای متیل‏جاسمونات و سالیسیلیک‌اسید بر میزان تولید متابولیت‏های ثانویه و ظرفیت آنتی‏اکسیدانی گیاه کلپوره (teucrium polium l.) در شرایط in vitro‏

کلپوره (teucrium polium l.)، گیاهی دارویی و متعلق به خانوادۀ نعناعیان است. بهره‏برداری بی‌رویۀ انسان از رویشگاه‌های طبیعی برای مصارف دارویی و پراکنش کم، این گیاه را در معرض خطر انقراض قرار داده است؛ در این راستا، استفاده از روش‏های زیست‌فناوری به‌شکل روش جایگزین در تولید متابولیت‌های دارویی مطرح است. در پژوهش حاضر، آزمایشی با هدف افزایش تولید متابولیت‏های ثانویه و ظرفیت آنتی‏اکسیدانی گیاه کلپوره با استفاده از الیسیتورهای متیل‌جاسمونات (meja) و سالیسیلیک‌اسید (sa) انجام شد. ریزنمونه‌های برگ از گیاهان چهارماهۀ رشد‌یافته در شرایط هیدروپونیک تهیه و در محیط‌کشت ms حاوی غلظت‏های 0.5، 1و 1.5 میلی‏گرم‌در‌لیتر هورمون‏های 2 و 4 دی‌کلروفنوکسی‌استیک‌اسید (2,4d) و غلظت‏های 0.5، 1، 1.5 و 2 میلی‏گرم‌در‌لیتر بنزیل‌آمینوپورین (bap) به‌طورمجزا و ترکیبی کشت شدند. کالوس‏های منتخب که دارای بیشترین درصد (100 درصد) کالوس‏زایی بودند (محیط‌کشت‌های ms حاوی غلظت‌های 1.5 و 2 میلی‏گرم‌در‌لیتر bap) تحت‌تاثیر تیمارهای مجزای غلظت‏های صفر، 50 و 100 میکروگرم‌در‌لیتر الیسیتورهای متیل‏جاسمونات و سالیسیلیک‌اسید قرار گرفتند. پس‌از40 روز، محتوای ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی و ظرفیت آنتی‏اکسیدانی کل آنها در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی و در سه تکرار ارزیابی شد؛ در این آزمایش، بیشترین محتوای فنل کل و ظرفیت آنتی‏اکسیدانی نمونه‏ها در کالوس‌های تیمارشده با غلظت 100 میکروگرم‌در‌لیتر الیسیتور سالیسیلیک‌اسید و پس‌از‌آن، در غلظت 50 میکروگرم‌در‌لیتر الیسیتور متیل‌جاسمونات مشاهده شد که تفاوت معناداری نسبت با یکدیگر داشتند. در این آزمایش، مصرف 100 میکرو‏گرم‌در‌لیتر سالیسیلیک‌اسید در محیط‌کشت دارای 1.5 میلی‏گرم‌در‌لیتر bap بیشترین تاثیر را بر محتوای فلاونوئید کل کالوس‌ها داشت؛ بنابراین، کاربرد غلظت‏های مناسب این الیسیتورها نقش موثری در افزایش ترکیبات موثرۀ دارویی گیاه کلپوره دارد.

Effect of Methyl Jasmonate and Salicylic Acid Elicitors on the Production of Secondary Metabolites and Antioxidant Capacity of Teucrium polium L. in-vitro

Teucrium polium, from Lamiaceae family, is a medicinal plant. Due to overexploitation, low distribution and habitat destruction, this plant, is facing extinction. Plant biotechnology and tissue culture is an alternative method for plant secondary metabolites production. The present study aimed to enhance the production of secondary metabolites and antioxidant capacity of Teucrium polium L. using methyl jasmonate and salicylic acid elicitors. Leaf explants from hydroponically cultured 4monthold plants were inoculated on Murashige and Skoog medium (MS) containing 2, 4dichlorofenoxy acetic acid (2, 4D) in concentrations of 0, 0.5, 1, 1.5 mg/L alone or in combination with benzyl aminopurin (BAP) at, 0.5, 1, 1.5, 2 mg/L concentrations. According to the results, the best callus induction (100%) was achieved at MS medium containing 1.5 and 2 mg/L BAP. Calli obtained from this treatment were subsequently treated with Methyl Jasmonate or Salicylic Acid at 0, 50 and 100 μg/L concentrations. After 40 days, the content of phenolics, flavonoid compounds and total antioxidant capacity were evaluated in a completely randomized design with three replications. Based on biochemical assays, the greatest total phenol content, flavonoids and total antioxidant capacity belong to calli treated with 100 μg/L acid salicylic (SA) and after that to cali treated with 50 μg/L methyl jasmonate(MeJa), while the difference between them was significant. The results of means comparison showed applying 100 μg/L SA on calli in medium with 1.5 mg/L BAP had the greatest effect on total flavonoid content. Therefore, the use of appropriate concentrations of these elicitors can play an effective role in enhancing the medicinal compounds in Teucrium polium.