نقش محرک‌های زیستی سالیسیلیک‌اسید، سیمواستاتین و ایندول‌بوتیریک‌اسید بر باززایی و برخی ویژگی‌های ریختی و فیزیولوژیکی مرزۀ اورامانی (satureja avromanica maroofi) در شرایط درون‌شیشه‌ای (in vitro)

مرزۀ اورامانی (satureja avromanica maroofi) از گیاهان دارویی اندمیک و در معرض خطر انقراض ایران است. به‌منظور تکثیر درون‌شیشه‌ای (in vitro) این گیاه، آزمایشی در دو مرحله انجام شد: مرحلۀ اول به‌شکل فاکتوریل بر پایۀ طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. فاکتور اول، چهار غلظت سیمواستاتین (صفر، 5، 10 و 20 میکرومولار) و فاکتور دوم، چهار غلظت سالیسیلیک‌اسید (صفر، 0.1، 0.3 و 0.5 میلی‌مولار) بود. نوک شاخساره به عنوان ریزنمونه و محیط‌کشت پایۀ موراشیگ و اسکوگ (ms) به عنوان محیط‌کشت ثابت تمام تیمارها در نظر گرفته شد. پس‌از 45 روز از کشت ریزنمونه‌ها، صفت‌های درصد زنده‌مانی ریزنمونه‌ها، درصد وزن خشک، تعداد و طول شاخه‌های باززایی‌شده، سطح برگ، میزان کلروفیل a، b و کل، میزان کاروتنوئید، پرولین، فنول کل و پروتئین محلول کل ارزیابی شدند. در مرحلۀ دوم، تاثیر سه غلظت ایندول‌بوتیریک‌اسید (صفر، 0.5 و 1 میکرومولار) بر صفت‌های درصد نمونۀ ریشه‌دار‌شده، طول و تعداد ریشه ارزیابی شد. نتایج نشان دادند ریزنمونه‌هایی که تحت‌تاثیر اثر متقابل غلظت‌های زیاد سیمواستاتین و سالیسیلیک‌اسید قرار می‌گیرند، از بین می‌روند. بیشتر صفت‌های ارزیابی‌شده به‌طور معناداری تحت‌تاثیر هر دو ترکیب قرار گرفتند. بیشترین میانگین درصد وزن خشک، پرولین و فنول کل در تیمار 0.3 میلی‌مولار سالیسیلیک‌اسید+5 میکرومولار سیمواستاتین و بیشترین طول شاخه در تیمار 10 میکرومولار سیمواستاتین مشاهده شد. بیشترین سطح برگ، میزان کلروفیل، کاروتنوئید و پروتئین محلول در تیمار 20 میکرومولار سیمواستاتین به دست آمد. در بین تیمارهای اعمال‌شده برای تحریک ریشه‌زایی، تیمار 0.5 میکرومولار iba موثرترین تیمار بود.

Biostimulants effect of salicylic acid, simvastatin and indole butyric acid on regeneration and some of morphological and physiological characteristics of Satureja avromanica Maroofi. under in vitro conditions

Satureja avromanica Maroofi. is an endemic and endangered medicinal plant. In order to in vitro propagation of this plant, an experiment was performed in two phase. The first phase was performed as a factorial based on completely randomized design. The first factor included four concentrations of simvastatin (0, 5, 10 and 20 µmol) and second factor included four concentrations of salicylic acid (0, 0.1, 0.3 and 0.5 mmol). Shoot tips were used as micro explants and MS culture media was used as stock culture media for all treatments. After 45 days from culture of micro explants, viability of micro explants, percentage of dry weight, number and length of stem, leaf area, content of chlorophyll a, b and total chlorophyll, carotenoid, proline, total phenol and total soluble protein were evaluated. In the second phase, the effects of three levels of IBA (0, 0.5 and 1 μmol) on percentage of rooted sample, root length and number of roots were investigated. Results indicated that micro explants that were subjected under interaction of high concentrations of simvastatin and salicylic acid were burned. The most of studied traits were affected significantly by simvastatin and salicylic acid. Maximum mean of dry weight percentage, proline and total phenol were observed in explants treated with 0.3 mmol SA+ 5µmol SS. The highest of stem length was related to 10 µmol SS treatment and the maximum of chlorophyll, carotenoid and total soluble protein were observed in explants treated with 20 µmol SS. Among the applied treatments for stimulation of rooting, 0.5 μmol IBA was the most effective treatment.