بررسی تاثیر کاربرد کودهای زیستی قارچ میکوریزا و ازتوباکتر بر خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی شنبلیله (trigonella foenumgraecum l.) در شرایط تنش کم‌آبی

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی بر خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی شنبلیله تحت شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح مختلف آبیارى در سه سطح (آبیاری بعد از 50، 100 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر) به عنوان فاکتور اول و کاربرد کودهای زیستی در چهار سطح شامل: تلقیح با قارچ میکوریزا+ ازتوباکتر، قارچ میکوریزا، ازتوباکتر و بدون تلقیح با قارچ میکوریزا به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد میزان پراکسید‌هیدروژن، مالون‌دی‌آلدئید و گلیسین بتایین در تلقیح با قارچ میکوریزا+ ازتوباکتر در سطوح مختلف آبیاری به طور معنی‌داری کاهش یافت. بیشترین میزان آسکوربیک اسید (7.23 میلی‌گرم بر گرم وزن تر) و گلوتاتیون (36.20 میلی‌گرم بر گرم وزن تر) در تیمار ترکیبی قارچ میکوریزا و ازتوباکتر تحت شرایط آبیاری مطلوب به ترتیب را نشان دادند. تنش کم‌آبی منجر به کاهش معنی‌دار قندهای‌ محلول گردید، بطوری که گیاهان تلقیح شده با قارچ میکوریزا + ازتوباکتر باعث افزایش میزان قندهای محلول در شنبلیله گردید. حداکثر میزان پرولین در تیمار شاهد و آبیاری در سطح 150 میلی‌متر تبخیر از تشتک به‌دست آمد. بطوری که فعالیت آنزیم کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز در گیاهان تلقیح شده با میکروارگانیسم‌ها تحت شرایط تنش خشکی 100 و 150 میلیمتر تبخیر از تشتک نسبت به سطح 50 میلیمتر تبخیر از تشتک کاهش نشان داد. بر این اساس افزایش فعالیت آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی و افزایش تولید آنتی‌اکسیدان‌های غیرآنزیمی در تیمار تلفیقی قارچ میکوریزا + باکتری، می‌تواند منجر به کاهش آسیب‌پذیری از اکسیژن فعال و افزایش تحمل به تنش کم‌آبی شود.

Effect of application of mycorrhizal fungus and Azotobacter on physiological characteristics of Trigonella foenumgraecum L. under water stress conditions

In order to investigate the effect of biofertilizers on biochemical properties of fenugreek plant under stress conditions, a factorial experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications. Different levels of irrigation were considered at three levels (irrigation after 50, 100 and 150 mm evaporation from evaporation pan) as the first factor and application of biological fertilizers in four levels included as mycorrhizal + Azotobacter, mycorrhizal fungi, Azotobacter and control (no biofertilizer) as the second factor. The results revealed that the hydrogen peroxide, malondialdehyde and glycine betaine in mycorrhiza + Azotobacter treatment decreased significantly in different levels of irrigation. The highest content of ascorbic acid (7.23 mgkg1 fw) and glutathione (36.20 mgkg1 Fw) were observed in combined mycorrhizal fungi and Azotobacter treatment in optimum irrigation conditions. Water deficit stress reduced significantly soluble sugars, so Mycorrhizal+Azotobacter treatment increased the amount of soluble sugars in Fenugreek. The maximum amount of proline was observed in control (without biofertilizer) and irrigation treatment with 150 mm evaporation from the pan. So that the activity of catalase, ascorbate peroxidase and glutathione reductase in the inoculated plants with microorganisms under drought stress conditions of 100 and 150 mm evaporation from pan compared to 50 mm evaporation from pan was decreased. On this basis, the increase of enzymatic antioxidants activity and the enhancement of nonenzymatic antioxidants production in combined treatment of mycorrhiza+bacteria, can reduce the activated oxygen vulnerability, and could increase the tolerance to water stress.