از «منطق الطّیر» عطّار تا «جاناتان، مرغ دریایی» ریچارد باخ

داستان‌ها، افسانه‌ها و اسطوره‌ها در میان ملل مختلف، مولّفه‌های همانند و مشابهی دارند که می‌توان از زوایای متفاوتی آنها را مورد پژوهش قرار داد. جستجوی کمال و نمونه انسان آرمانی از جمله این مولّفه‌های مشترک است. منطق الطّیر عطّار نیشابوری یکی از زیباترین آثار سمبولیک شرق در این زمینه است که مورد تاسّی بسیاری از شاعران و نویسندگان جهان قرار گرفته است. ریچارد باخ ـ یکی از نویسندگان آرمان گرای مغرب زمین ـ تقریباً نمونه ای مشابه، یعنی«جاناتان، مرغ دریایی» را ارایه کرده است.با توجّه به فاصله زمانی بسیار بین این دو اثر، این مقایسه تطبیقی یک نوع تجزیه و تحلیلِ در زمانی است؛ نه همزمانی. البتّه به لحاظ درون مایه عرفانی و پیچیدگی‌های داستانی، جاناتان به عظمت منطق الطّیر عطّار نیست. آیا فلسفه فکری این نویسنده متاثّر از عرفان شرقی و تفکّر عطّار است؟ ویا همانندی‌های این دو اثر ادبی ـ عرفانی، حتّی اگر ریچارد باخ، منطق الطّیر عطّار را ندیده باشد؛ برخاسته از آرمان‌های مشترک فطری و ذاتی بین انسان‌ها و کاملاً طبیعی و باور کردنی است؟ این نوشتار تلاشی در جهت پاسخ دادن به این پرسش‌هاست؛ افزون براینکه مقایسه ای تطبیقی بین دو اثر را در بر دارد.کلید واژه‌ها: منطق الطّیر، عطّار نیشابوری، جاناتان مرغ دریایی، ریچارد باخ.