معرفی و بررسی خوابنامه‌ای کهن به نام المعتبر فی علم التعبیر

در این مقاله اثری کهن به نام المعتبر فی علم التعبیر معرّفی می‌شود که به زبان فارسی و احتمالاً در ناحیۀ غرب ایران نوشته شده است. ابراهیم‌بن اسماعیل‌بن ابراهیم بکری زنجانی شیرازی (د: 683 ق. در شیراز)، محدّث شافعی‌مذهب این خوابنامه را در سال 666 ق. تالیف و به خواجه شمس‌الدّین محمّد جوینی، وزیر خوش‌نام ایلخانان اهدا کرده است. تا کنون از این اثر تنها یک نسخه شناخته شده که با توجّه به قرائن متنی احتمالاً همان نسخۀ مولّف است که در سال 666 ق. به رشتۀ تحریر درآمده است. این نسخۀ منحصربه‌فرد در مجموعۀ عموجه‌ حسین پاشا در کتابخانۀ سلیمانیۀ استانبول نگهداری می‌شود و میکروفیلم آن در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران محفوظ است. در این مقاله، علاوه بر معرّفی دست‌نویس اثر، مولّف و مذهب او، منابعش در تالیف این کتاب، ساختار متن و وجوه اهمیّت آن بررسی شده است. برخی از منابع مولّف در تالیف این اثر عبارت است از: القادری فی التعبیر، التحبیر فی علم التعبیر، تعبیر الرویا ابن‌ قتیبه، تعبیر الرویا ارطامیدورس افسسی ترجمۀ حنین‌بن اسحاق.

introducing and exploring an ancient dream book titled al-mo’tabar fi ilm al-ta’bir

this study introduced an ancient book called al-mo’tabar fi ilm al-ta’bir, written in persian and probably in the west of iran. ibrahim bin ismail bin ibrahim bakri zanjani shirazi (died at 683 ah in shiraz), the shafe’i muhaddith (scholar of hadiths of shafe’i sect), wrote this dream book in 666 ah and dedicated it to khajeh shams al-din mohammad joveini, a renowned ilkhanate minister. so far, only one copy of this work is known, which, according to the textual evidence, is probably the author’s copy produced in 666 ah. this unique copy is kept in amcazade hüseyin pasha library in turkey, the microfilm of which is preserved in the central library of tehran university. in addition to introducing the manuscript of the work, this study focused the author and his religion, his sources for writing this book, the structure of the book, and its significance. some of the author’s sources used for compiling this work are al-ghaderi fi al-ta’bir, al-tahbir fi ilm al-ta’bir, ta’bir al-ro’ya by ibn qutayba, ta’bir al-ro’ya by artemidorus ephesius (translated by hunayn ibn ishaq).