مفهوم تناسخ در مثنوی‌های بیدل بر اساس انگاره‌های هستی‌شناختی دین هندو

تناسخ زیربنای اخلاقیات و آخرت‌شناسی دین هندو را تشکیل می‌دهد. بیدل دهلوی شاعر معروف فارسی‌زبان، بارها به مسئلۀ تناسخ در مثنوی‌هایش اشاره کرده است. در این پژوهش به بررسی مفهوم تناسخ در مثنوی‌های بیدل می‌پردازیم. در دین هندو انسان بر اساس قانون کرمه (عمل و عکس‌العمل) دوباره متولد می‌شود تا به نتایج اعمال خود برسد. این توالد و تناسخ که به آن «سمساره» می‌گویند، پیوسته ادامه دارد تا زمانی که انسان به کشف حقیقت غایی در درون و ذات خود برسد. بر اساس اوپه‌نیشدها هدف از تناسخ، شناخت آتمن یا روح حقیقی است. این روح به علت آمیختن با پرده‌های مادی و جسمانی از حقیقت خود غافل شده. روح مادی و عنصری دچار تناسخ می‌شود تا زمانی که بتواند با کنار زدن پرده‌های مادی و جسمانی به شناخت حقیقت خود برسد و با آن یکی شود. بر این اساس بهشت و جهنم انسان در همین جهان است. بهشت برخورداری از نعمت‌های این جهان، و جهنم تولد مجدد و دوری انسان نسبت به آتمن یا حقیقت خود است. در مثنوی‌های بیدل، تناسخ هم در وجه نظری و هم در داستان‌های رمزی، مفهومی مستند به انگاره‎های هستی‌شناختی دین هندو است.

the ontological concepts of reincarnation in bidel's masnavis based on the ontological concepts of hinduism

reincarnation is the foundation of ethics and eschatology of hindu religion. bidel dehlavi, a famous persian poet, has repeatedly mentioned the issue of reincarnation in his masnavis. this study investigated the concept of reincarnation in bidel's masnavis. in hindu religion, man is reborn according to the law of karma (action and reaction) to achieve the results of his actions. this birth and reincarnation that is called samsara continues until a person discovers the ultimate truth within himself. according to the upanishads, the purpose of reincarnation is to recognize the true atman or soul. this soul is oblivious to its truth due to mixing with material and physical screens. the material and elemental soul undergoes reincarnation until it can remove the material and physical veils and come to know its truth and become unified with it. accordingly, the heaven and hell of man is in this world. heaven is enjoying the blessings of this world, and hell is rebirth and distance of man from atman or his truth. in bidel's masnavis, reincarnation, both theoretically and in mystical stories, is a concept documented in the ontological concepts of hindu religion.