آثار اِبنِ‌اَبِی‌الدُّنیا، کهن‌ترین منابعِ برخی از اقوال و حکایاتِ صوفیّه

ابن‌ابی‌الدُّنیا از محدّثان و نویسندگان معروف قرن سوم هجری و صاحب آثار و تصانیف پُرشماری است، با‌وجود‌این، تا‌کنون، چنان‌که باید، مورد توجّه محقّقان ایرانی واقع نشده است و دربارۀ آثارِ وی تقریباً هیچ پژوهشی به زبان فارسی در دست نیست. شمار فراوانی از رسائل ابن‌ابی‌الدُّنیا در زمینۀ زهد و تصوّف است و دستمایه و ماخذِ نویسندگانِ صوفی‌مشربِ پس از او قرار گرفته است؛ از‌این‌رو تالیفات ابن‌ابی‌الدُّنیا کهن‌ترین یا نخستین منبعِ بعضی از اقوال و حکایاتِ صوفیّان به شمار می‌آید. گواهی ما بر این مدّعا، شناساییِ اقوال و حکایاتِ فراوانی از او در بُستانُ العارفین و تُحْفَهُ الْمُریدین است که کهن‌ترین یا نخستین منبعِ شناخته شده از آنها آثارِ ابن‌ابی‌الدُّنیاست. تالیفاتِ ابن‌ابی‌الدُّنیا که بیشتر مورد توجّهِ مترجمانِ احوالِ صوفیان واقع شده است، عبارت‌اند از: الرِّقَّهُ وَ البُکاء، مُجابِی الدَّعوه، المَنامات، التَّهَجُّد و قیامُ اللَّیل، ذَمُّ الدُّنیا، الزُّهد.

ibn abi al-donya’s works, the oldest sources of some sufi sayings and anecdotes

ibn abi al-donya is one of the most famous traditionalists and writers of the 3rd century ah. he has written numerous works, though they have not been duly noticed by iranian researchers, and no research has been conducted on his works in persian. a large number of works of ibn abi al-donya are on asceticism and sufism. his works are among the first sources of sufism and sufi writers after him. therefore, the oldest or first sources of some sufi sayings and anecdotes are the works of ibn abi al-donya. the existence of many sayings and anecdotes in sufi texts, such as bostan al-arefin va tohfat al-moridin, the oldest sources of which are the works of ibn abi al-donya, proves this claim. among the works of ibn abi al-donya, the books that have received the most attention are al-reqqat va al-boka, mojabi al-da`vat, al-manamat, al-tahajjod va qiyam al-layl, zamm al-donya, and al-zohd.