مقایسۀ دو تحریر از انیس‌ الطالبین و عده‌ السالکین

انیس ‌الطالبین و عده السالکین از کتب عرفانی مهم قرن هشتم است که در شرح مقامات و اقوال خواجه بهاءالدین محمد نقشبند، بنیان‌گذار سلسلۀ نقشبندیه، اندکی پس از درگذشت او به رشتۀ تحریر درآمده است و با فاصلۀ کمی پس از تالیف، تلخیصی از آن، صورت گرفته است. این مقاله بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که چرا از این اثر تحریری مختصر فراهم آمده است. ازآنجاکه متن مفصل انیس‌الطالبین به چاپ رسیده ولی متن مختصر آن هنوز منتشر نشده است، نگارندگان پیش از چاپ متن مختصر، بر اساس نسخ خطی موجود از آن و نیز متن چاپی تحریر مفصل، به مقایسۀ آن‌ها پرداخته‌ و کوشیده‌اند تا تفاوت‌های دو تحریر انیس‌الطالبین و عده‌السالکین را نشان دهند. در پژوهش حاضر نخست به جایگاه مولف و اثر پرداخته شده و پس از آن با به دست دادن نمونه‌های متنی و جداول مقایسه‌ای، تفاوت این دو تحریر از جنبه‌های مختلف بررسی شده است. نتیجۀ بررسی دو تحریر این است که متن مختصر صرفاً، تلخیصی از متن اصلی نیست؛ بلکه مولف تحریر مختصر با کاستن و افزودن و تغییر در عبارات، جملات و حکایات کتاب، تالیف مستقلی از این اثر فراهم آورده است. ازاین‌رو تصحیح، انتشار و پژوهش دربارۀ تحریر مختصر به‌مثابۀ اثری مستقل ضروری است.

comparing two versions of anis al-talebin and oddat al-salekin

anis al-talebin and oddah al-salekin is a precious book written in persian, but has not been corrected so far. its value lies in the fact that its writer was a direct student of khajeh baha’ al-din, the establisher of naqshbandiyeh dynasty. this study examined this book in detail and the concise book of khajeh mohammad parsa. it compared the linguistic and literary features of the two books. this study examined the differenced under four titles: 1. deletion; 2. addition; 3. transposition; 4. changes and differences in recording words. it showed that the significance of the concise text and examining on is plural: 1) the text is the first one that deals with the life of khajeh baha al-din, the founder of the naqshbandiyeh, and the author himself closely and directly saw the life of khajeh baha al-din; 2) this work is important in terms of linguistic, literary, historical and social values; 3) the concise version is an independent of the detailed version, so it deserves to be examined as an independent work and be corrected.