بازخوانی تجربه «پرسه‌زنی» در رمان فارسی دهه هشتاد (مطالعه موردی: رمان «چرخ‌دنده‌ها»، نوشته امیر احمدی آریان)

پرسه‌زنی گونه‌ای از گذران اوقات فراغت در جوامع شهری پیشرفته است که اغلب به‌صورت انفرادی و با نیت تفریح، لذت و تفکر انجام می‌گیرد. گفتمان‌های فرهنگی و سیاسی حاکم بر شهر، کیفیت تجربه پرسه‌زنی را تحت تاثیر قرار ‌می‌دهند. به دنبال نوسازی و توسعه شهرهای ایران، پدیده پرسه‌زنی در میان قشرهای مختلف اجتماعی، به‌ویژه جوانان، رواج پیدا کرده است. این پژوهش بر‌اساس رویکرد مطالعات فرهنگی به بررسی نحوه بازنمایی تجربه پرسه‌زنی در رمان فارسی چرخ‌دنده‌ها (1388)، نوشته امیر احمدی‌آریان می‌پردازد. به این اعتبار، رمان را به‌مثابه یک میانجی برای فهم تحولات فرهنگی جامعه در نظر گرفته‌ایم. ازآنجاکه هدف ما مطالعه و تفسیر تاثیرات متقابل سوژه و فضای اجتماعی در متن ادبی است، در این پژوهش از روش تحلیل مقوله‌ای محتوا با واحد مضمون استفاده کرده‌ایم و در پی پاسخ به این پرسش هستیم که انگیزه و نقطه عزیمت سوژه برای پرسه‌زنی چیست؟ در طول پرسه‌زنی چه تعاملاتی با خود، دیگری و فضای شهر برقرار می‌کند و درنهایت چه فرجامی می‌یابد؟ در فضای داستان، ایدئولوژی‌های حاکم، چگونه بر کیفیت پرسه‌زنی سوژه متنی تاثیر می‌گذارند؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد رویکرد گزینشی جامعه نسبت به مدرنیسم، بر ادراک سوژه از شهر تاثیر مخربی دارد و تجربه پرسه‌زنی را تلخ و آشفته می‌کند. سوژه پرسه‌زن از فرهنگ شهرنشینی بی‌بهره است، اما مواهب دنیای شهر را مطالبه می‌کند. انگیزه اصلی او در این رمان، کامیابی، تفریح و بازپس‌گرفتن جوانی ازدست‌رفته بوده است. آنچه تجربه می‌کند، تحقیر، بیگانگی و بی‌هنجاری است. او راه چاره را در خشونت ورزیدن، انتقام‌گیری و جنون می‌یابد و درنهایت خودکشی می‌کند.

rereading “loitering” in persian novels of 2000’s: the case study of charkhdandeha

loitering is a form of leisure in advanced urban communities that is often experienced individually with the intention of having fun, enjoyment, and contemplation. the cultural and political discourses that govern the city affect the quality of loitering. following the modernization of iranian cities, loitering has become widespread among various social groups, especially the youth. this study, based on the cultural studies approach, examined the ways loitering is represented in the persian novel charkhdandeha (2009), written by amir ahmadi arian. the study considers the novel as a means of displaying the cultural developments of iranian communities. since the study aimed to consider and interpret the interactions of protagonist with the social milieu in a literary text, it used content analysis focusing on &theme& as the unit of analysis, to answer the questions related to the protagonist’s motivation and intention of loitering, his interactions with others and even himself, and the consequences of the loitering process. the results proved that the protagonist’s experience of loitering is bitter and disastrous because of the misreading of modernity by iranian culture. the subject is alien to urban culture but demands the benefits of the world city. the main motivation throughout the novel is prosperity, fun and regaining the lost youth. what he experiences are humiliation, alienation and abnormality. he finds no way but violence, revenge and insanity, and eventually commits suicide.