صاحبان قدرت سیاسی به‌ مثابۀ دیگری در نامه‌های امام محمّد غزّالی

نویسندگان این مقاله، با هدف روشن کردن عقیدۀ حقیقی امام محمّد غزّالی در مورد صاحبان قدرت سیاسی، با استفاده از مدل تئون ون‌دایک به بررسی حضور آنان به‌مثابۀ دیگری در متن نامه‌های غزّالی می‌پردازند. پس از تعیین بخش‌هایی از متن مکاتیب غزّالی که در آن‌ها با صاحبان قدرت سیاسی به‌منزلۀ دیگری برخورد شده است، ابزارهای مورد استفادۀ غزّالی در جهت بازنمایی منفی آنان را معرّفی می‌کنیم. با بررسی شیوۀ استفاده از این ابزارها، روشن می‌شود که نگاه غزّالی به صاحبان قدرت سیاسی به‌مثابۀ دیگری بیشتر معطوف به ویژگی «گمراه بودن» و حاکی از ترحّم است. درنتیجه، غالب استراتژی‌های وی به‌جای سرکوب دیگری و مقابله با او در جهت ترغیب دیگری به تغییر به کار می‌رود. غزّالی در میان دو دستۀ «شاهان» و «وزرا»، غالباً به وزرا می‌پردازد. در برخورد با شاه، احتیاط و ملاحظه‌کاری موجب کاربرد شیوه‌های بالا بردن تفسیرپذیری متن می‌شود. تاثیر مطالعات فلسفی غزّالی در عدم قطعی‌نگری، در نظر گرفتن احتمال تغییر دیگری، کاربرد قیود تردید و صراحت بالای متن نمایان است.