نشان‌های پیش‌اندیشی و آگاهانه سُرودن در مثنوی معنوی

ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮودن ﻣﺜﻨﻮی در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺬﺑﻪ و ﺑﯿﺨﻮدی و ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎﻫﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﺷﯿﻮه‌ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ذﻫﻦ و ﺗﺪاﻋﯽ آزاد اﺷﺎرهﮐﺮده و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻣﺜﻨﻮی را ﻣﺘﻨﯽ آﺷﻔﺘﻪ دﯾﺪه اﻧﺪ. ﭼﻨﯿﻦ داوریﻫﺎﯾﯽ ﺟﺎی ﺗﺄﻣﻞ دارد و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ. از ﺟﻤﻠﻪ؛ آﮔﺎﻫﯽ از ﺷﻮرﯾﺪﮔﯽ ﻣﻮﻻﻧﺎ، ﺗﺪاﺧﻞ ﻣﻌﺎﻧﯽ اﺻﻄﻼﺣﯽ؛ ﺗﺪاﻋﯽ ﻣﻌﺎﻧﯽ، ﺗﺪاﻋﯽ آزاد و ﺷﯿﻮه‌ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ذﻫﻦ. ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻣﺮز واﻗﻌﯿﺖ و ﺧﯿﺎل و دﯾﺮآﺷﻨﺎﯾﯽ ﻣﺜﻨﻮی ﺑﺮای ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن اﻣﺮوز. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﻧﺸﺎنﻣﯽ-دﻫﻨﺪ ﮐﻪ: ﻧﺸﺎنﻫﺎی ﭘﯿﺶاﻧﺪﯾﺸﯽ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻦ و ﻫﺸﯿﺎراﻧﻪ ﺳﺮودن در ﻣﺜﻨﻮی ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ. از ﺟﻤﻠﻪ: ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ ﺑﻮدن ﻣﺜﻨﻮی، ﻣﺠﻠﺲﮔﻮﯾﯽ ﻣﻮﻻﻧﺎ، ﺧﻠﻮت ﭘﯿﺶ از ﻣﺠﻠﺲ وﻋﻆ، داﺳﺘﺎن-ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻮدن ﻣﺜﻨﻮی، ﮐﻠﯿﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت در اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺻﻮﻓﯿﺎﻧﻪ، ﺗﻘﺴﯿﻢ ﯾﮏ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﮐﻠﯽ ﺑﻪ اﺟﺰای ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ، ﺗﮑﺮار، ﺗﻠﻤﯿﺤﺎت و ارﺟﺎﻋﺎت درون ﻣﺘﻨﯽ، اﺳﺘﺪﻻل ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ، ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺨﻦ و دروﻧﻤﺎﯾﮥداﺳﺘﺎنﻫﺎ، ﮔﺰﯾﻨﺶ داﺳﺘﺎنﻫﺎ در ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع، ﻋﻨﻮان ﺑﻨﺪی ﺑﺨﺶﻫﺎ، ﺗﻌﻠﯿﻖ آﻓﺮﯾﻨﯽ، ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ، ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ و ﺗﺼﺮف در اﺻﻞ داﺳﺘﺎنﻫﺎ، اﺳﺘﻘﻼلداﺷﺘﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎ، ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ رﺷﺘﮥ ﻗﻄﻊﺷﺪه‌ ﺳﺨﻦ، ﭘﺎﯾﺎنﺑﻨﺪی داﺳﺘﺎنﻫﺎ، اﺗﻤﺎم داﺳﺘﺎنﻫﺎ، ﻃﺮاﺣﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﻣﻨﺎﻇﺮه، ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﺎری و ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ ﺑﺎ؛ واژﮔﺎن، ﺟﻤﻼت و اﺑﯿﺎت ﮐﻠﯿﺪی، ﭘﻨﻬﺎن ﻧﮕﺎﻫﺪاﺷﺘﻦ راز. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ؛ در ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ در ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﺜﻨﻮی ﺑﺎ ﺷﺘﺎﺑﺰدﮔﯽ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﮔﻮاﻫﯽﻣﯽدﻫﻨﺪ؛ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺑﺎ ﭘﯿﺶاﻧﺪﯾﺸﯽ، آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ آن را ﺳﺮوده و ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻠﻖ ﻣﺘﻦ و ﺣﻀﻮر ﻣﺨﺎﻃﺐ اﺣﺎﻃﮥ ﻫﺸﯿﺎراﻧﻪای داﺷﺘﻪاﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ؛ ﻣﺜﻨﻮی دارای ﺳﺎﺧﺘﺎری ﺑﺎ ﻧﻈﻢ و ﻣﻨﻄﻘﯽ دﯾﺮآﺷﻨﺎ و وﯾﮋه‌ ﺧﻮد اﺳﺖ. ﭼﯿﻨﺶ اﺟﺰای ﺳﺨﻦ در ﻣﺜﻨﻮی؛ از ﯾﮏﺳﻮ ﺗﺎﺑﻊ ﺟﻬﺎنﺑﯿﻨﯽ ﻣﻮﻻﻧﺎ و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﺗﺎﺑﻊ اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎ در ﻧﻈﺎم اﻧﺪﯾﺸﻪاش و از ﺳﻮﯾﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺘﻀﺎی ﺣﺎل ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﺶ اﺳﺖ.