مسئله‌ای به نام شاطر عبّاس صبوحی

شاطر عباس صبوحی در میان شاعران دوره قاجاریه وضعیت خاصی دارد. از یک‌سو شهرت و محبوبیت او بین مردم تا امروز برقرار است و از سویی پژوهندگان، بیشتر شعرهای دیوان منتسب به این شاعر را ضمن مآخذ دیگر یافته‌اند و گاه تا مرز انکار واقعیت شاعری و حتی نفی وجود خارجی وی پیش رفته‌اند. مقاله حاضر می‌کوشد از رهگذر واکاوی‌ در اسناد‌، نشان دهد که آیا صبوحی شاعر بوده است یا نه و آیا در این انتساب‌های غیرصحیح نقش داشته است یا خیر. روش این مقاله، اسنادیکتابخانه‌ای با رویکرد تحلیلی و تاریخی است. براین‌پایه، یک سند موثق از روزگار جوانی صبوحی به نام تذکره شعرای معاصرین دارالایمان قم آورده‌ایم که هم دلایل شهرت و محبوبیت او را نشان داده است و هم شش غزل صحیح‌الانتساب وی را پیش روی ما نهاده است. در ادامه با واکاوی سه عامل احتمالی انتساب‌ شعرهای دیگر شاعران به صبوحی، یعنی ناشران اولیه دیوان او، دوستداران وی و شاعر، نتیجه گرفته شده است که عامل ناشران تحت تاثیر عامل دوستداران، نقش اصلی را دراین‌باره ایفا کرده‌اند.