بررسی انتقادی شاعران مجالس النفایس در عرفات العاشقین

بخش اعظمی از طبقۀ متوسطین عرفات العاشقین اوحدی برگرفته از شاعران مذکور در مجالس النفایس امیر علی شیر است و ازآنجایی‌که این دو تذکره از منابع مورد مراجعۀ اغلب محققّان است، ضرورت دارد که میزان صحّت و سقم اطلاعات اوحدی در این اقتباس بررسی و روشن شود. برای این کار هرکدام از تراجم احوال مذکور در عرفات العاشقین با ماخذ آن، یعنی مجالس النفایس و ترجمۀ آن، لطایف نامه مقابله و سنجیده شده و اطلاعات اوحدی با ذکر شواهد متعدّد، تحلیل و بررسی شده است. اوحدی در نقل مطالب ماخذ، چندان مقیّد به امانت و درستی نبوده است؛ زیرا گاه یک شاعر را دو شاعر جداگانه پنداشته و در دو ترجمۀ احوال آن‌ها را معرفی کرده و گاهی هم ابیات یک شاعر را به‌جز خودش، به شاعر دیگری نسبت داده و یا تنها به شاعرانی جز او منسوب کرده است. البته، در این انتسابات تراجم و ابیات، اغلب تشابهی میان عناوین تراجم وجود دارد؛ ولی گاهی این تراجم عناوینی کاملاً متفاوت با هم دارند. از طرفی، ضبط های عناوین بعضی از تراجم احوال نیز در دومین تصحیح عرفات العاشقین به نادرستی انتخاب شده است و این اغلاط گاه ناشی از انتخاب ضبط‌های نادرست منابع جانبی به‌جای نسخه‌های عرفات العاشقین است و گاه نتیجۀ بسنده کردن مصححّان به نسخه‌های مغلوط عرفات العاشقین و بهره نبردن از ضبط‌های درست منابع جانبی است.