سعدی منسوب به کیست، «سعد بن ابی بکر» یا «سعد بن زنگی»؟

این که سعدی منسوب به کدام «سعد» است هنوز به طور قطع معلوم نشده است. گروهی او را منسوب به «سعد بن زنگی» و گروهی او را منسوب به «سعد بن ابیبکر» دانستهاند. غالب محققان معاصر جزو گروه اخیرند. نوشتار حاضر به منظور تشخیص همین امر با استفاده از منابع مربوط و عمدتاً آثار سعدی به تحقیق در این مسئله پرداخته است. یافته‌های تحقیق به این شرح است: یک مورد از همنشینی سعدی با «سعد بن زنگی» و این که سعدی او را نصیحت کرده در آثار سعدی به ‌دست آمده که همین مورد به تنهایی انتساب سعدی به «سعد بن زنگی» را تایید و انتساب او به «سعد بن ابیبکر» را منتفی میسازد. همچنین شواهد گوناگونی از آثار سعدی استخراج گردیده دال بر این که سعدی سال‌ها قبل از بازگشت به شیراز و ملازمت درگاه «ابوبکر بن سعد» و پسرش «سعد بن ابی‌بکر» و سال‌ها قبل از سرودن بوستان و تصنیف گلستان، به «سعدی» معروف بوده و مردم او را به «سعدی» می‌شناخته‌اند. اینها نیز انتساب سعدی به «سعد بن ابی‌بکر» را منتفی می‌سازد. در این نوشتار رای و دلایل کسانی که معتقدند سعدی منسوب به «سعد بن ابیبکر» است نقد و تحلیل شده و نادرستیِ آن نشان داده شده است. می‌توان نتیجه ‌گرفت سعدی که بر اساس مدارک و شواهد ارائه شده در این نوشتار منسوب به «سعد بن زنگی» است و دوران او را به خوبی درک کرده است نه در اوایل قرن هفتم بلکه در سه دهه آخر قرن ششم متولد‌ شده‌ است. معلوم‌ شدن زمان حدودیِ تولد سعدی، برخی ابهامات موجود در نوشته‌هایش را روشن‌ می‌کند.