روابط آلودگی مس با ویژگی های خاکهای پایین دست معدن مس مزرعه (اهرآذربایجان شرقی)

با توجه به نزدیکی انباشت مواد باطله معادن به اراضی کشاورزی احتمال انتقال آلاینده ها و آلوده شدن این اراضی وجود دارد. در این تحقیق تعداد30 محل در اراضی پایین دست معدن مس مزرعه منطقه اهر-آذربایجان شرقی (در فاصله 10 کیلومتری از سد مواد باطله معدن) که با مخلوط مواد باطله انتقال یافته از سد مواد باطله و رسوبات بستر رودخانه فصلی مزرعه پوشانده شده بودند، انتخاب و از سه عمق (10-0، 30-10 و 60-30 سانتی متری) خاک ها و نیز رسوبات سطحی نمونه‌های مرکب تهیه گردید. به علاوه، شش محل که سطح آن‌ها با رسوبات پوشیده نشده و در کمینه فاصله از محل‌های آلوده قرار داشتند، به‌عنوان شاهد انتخاب شدند. غلظت کل مس در رسوبات سطحی و خاک ها به‌روش آکوارجیا اندازه گیری و ارتباط آن با ویژگی های خاک بررسی شد. غلظت مس در رسوبات سطحی پایین‌دست معدن خیلی زیاد و به طور متوسط 1116 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. متوسط غلظت مس در خاک های آلوده عمق های 10-0، 30-10 و 60-30 سانتی متری به ترتیب 105، 4/86 و 8/79 میلی گرم بر کیلوگرم بوده و در مقایسه با غلظت های نظیر در خاک های شاهد (به طور متوسط 4/48 میلی گرم بر کیلوگرم در سه عمق) 13 درصد خاک های عمق 10-0 سانتی متری، تمام خاک-های عمق 30-10 سانتی‌متری و 57 درصد خاک های عمق60-30 سانتی متری به‌ترتیب دارای آلودگی زیاد، متوسط و کم بودند. در هر سه عمق مورد مطالعه، غلظت مس خاک با غلظت مس رسوب سطحی، ضخامت رسوب سطحی و ظرفیت تبادل کاتیونی (cec) خاک همبستگی‌های مثبت معنادار داشت.

The Relationships between Cu Contamination and Soil Characteristics inDownstream of Mazra’eh Copper Mine (AharEast Azarbaijan)

Due to the proximity of dumping sites for mine tailings to agricultural lands, the migration ofcontaminants to these lands is possible. In this study, a total of 30 points along a track line of approximately10 km in downstream of Mazra’eh copper mine (AharEast Azarbaijan) covered with a mixture of transferredtailings and bed sediments of Mazra’eh seasonal river were selected. The composite samplings were carriedout fromsoils at depths of 010, 1030 and 3060 cmand fromsurficial sediments. In addition, six noncoveredpoints (controls) with minimum distance from the sampling points were selected. The total concentrations ofcopper in surficial sediments as well as soils were determined using aqua regia method. Then, the relationshipsbetween these concentrations and soil properties were assessed. The results showed very high concentrationsof copper (1116 mg kg1, on average) in the surficial sediments. The concentrations of copper in the soil depthsof 010, 1030 and 3060 cm were 105, 86.4 and 79.8 mg kg1, respectively. Based on results, 13% of 010 cmsoils, all of 1030 cm soils and 57% of 3060 cm soils were very contaminated, medium contaminated and lowcontaminated, compared to controls (48.4 mg kg1, on average for three depths), respectively. Soil copperconcentration showed significant positive correlations with surficial sediment copper concentration, thicknessof surficial sediment and soil cation exchange capacity (CEC) in all three depths of the studied soils.