استفاده از مدل‌های آماری و هیدروشیمیایی در تحلیل کیفی منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت مهربان آذربایجان‌شرقی)

دشت مهربان در استان آذربایجان شرقی ایران، 60 کیلومتری شرق تبریز، واقع شده است و منابع آب زیرزمینی تمامی آب شرب و قسمت عمده ای از آب مصرفی کشاورزی آن  را  تامین می کند. این منابع تحت تاثیر سازندهای زمین شناسی، تبخیر زیاد از آب زیرزمینی و تغذیه از رودخانه های شور و برداشت بیش از حد از آب زیرزمینی با افزایش شدید مقدار شوری مواجه است. طوری که میزان هدایت الکتریکی در قسمت های غربی دشت مخصوصا در روستای اربطان به 9800 میکروزیمنس بر سانتی متر نیز می رسد. بنابراین در مطالعه حاضر سعی شده است تا با استفاده از روش های آماری و مدل های هیدروشیمیایی منشا شوری آب های زیرزمینی و تاثیر سازندهای زمین شناسی بر کیفیت منابع آب منطقه، تعیین گردد. بدین منظور 22 نمونه آب از چاه های عمیق و نیمه عمیق منطقه مورد مطالعه در مهرماه سال 1392 جمع آوری و در آزمایشگاه آب شناسی دانشگاه تبریز تجزیه گردید. وضعیت هیدروژئوشیمیایی این منابع با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی مورد بررسی قرارگرفت. براساس روش تحلیل عاملی، 85/84 درصد از تغییرات کیفی آب توسط سه گروه عاملی کنترل می شود. به منظور شناسایی فرآیندهای ژئوشیمیایی حاکم بر آبخوان، نمودارهای ترکیبی، نسبت های یونی و اندیس‌های اشباع کلسیت، دولومیت و ژیپس نمونه ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب شیمیایی آب زیرزمینی به شدت تحت تاثیر تغذیه از رودخانه، رسوبات تشکیل دهنده آبخوان و تبخیر از آب زیرزمینی قرار گرفته است. نتایج نمودارهای ترکیبی نشان داد که فرآیند هایی نظیر انحلال هالیت، ژیپس، دولومیت و تبادل یونی کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی را تحت تاثیر قرار می دهند.