مقایسه مدل های رگرسیونی و هوش محاسباتی در تخمین درصد سدیم تبادلی از نسبت جذب سدیم (مطالعه موردی: خاک های منطقه میانکنگی سیستان)

معیارهای نسبت جذب سدیم (sar) و درصد سدیم تبادلی (esp) به‌عنوان شاخص‌های تعیین سدیمی بودن خاک مطرح هستند. همبستگی‌های تقریبی متعددی بین درصد سدیم تبادلی و نسبت جذب سدیم برای خاک‌های مناطق مختلف جهان گزارش شده است. هدف از اجرای پژوهش حاضر، یافتن رابطه بین درصد سدیم تبادلی و نسبت جذب سدیم و بررسی امکان برآورد درصد سدیم تبادلی از نسبت جذب سدیم در خاک‌های منطقه میانکنگی دشت سیستان است. بدین منظور، تعداد 189 نمونه خاک از منطقه مورد مطالعه جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شد. رابطه بین درصد سدیم تبادلی و نسبت جذب سدیم خاک‌های سطحی منطقه با استفاده از معادله رگرسیون لگاریتمی esp = 8.07 × ln(sar1:1) + 10.20 و معادله خطی esp = 0.78 sar1:1 + 15.69 (که sar1:1نسبت جذب سدیم در عصاره 1:1 خاک و آب است) تبیین شد که به‌ترتیب 83 و67 درصد از تغییرات درصد سدیم تبادلی را توجیه کردند. سپس، کارآیی شبکه عصبی پرسپترون چند لایه (mlp) و سیستم عصبی‌ - فازی (anfis) برای تخمین درصد سدیم تبادلی بررسی قرار گردید. نتایج حاکی از توانایی و عملکرد بهتر شبکه mlp و anfis در مقایسه با مدل‌های رگرسیونی است که برای تخمین درصد سدیم تبادلی با استفاده از sar1:1 با مقادیر 94/0 و 05/0 به‌ترتیب برای ضریب تبیین و ریشه میانگین مربعات خطا، دقت بالاتری از خود نشان دادند. این نتایج نشان از برتری مدل‌های هوشمند برای توصیف رابطه بین درصد سدیم تبادلی و نسبت جذب سدیم در مقایسه با روش‌های خطی و غیر خطی رگرسیونی است.