تاثیر کاربری‏ های کشاورزی، باغ و جنگل بر شاخص کیفیت خاک در استان آذربایجان‏غربی

کاربری اراضی تاثیر چشمگیری بر ویژگی‏های خاک‏ها داشته و آگاهی از این ویژگی‌های برای حفظ پایداری زیست‌بوم و افزایش بهره ‏وری خاک ضروری است. در این تحقیق اثر کاربری زراعی، باغ سیب و جنگل بلوط (باسابقه‏ بیش از 30 سال) بر خواص شیمیایی برخی  خاک‏ها در استان آذربایجان‏غربی موردبررسی قرار گرفت. برای انجام این مطالعه، در مجموع 75 نمونه خاک در کاربری‏های مختلف به‌صورت کاملاً تصادفی از عمق سطحی 20-0 سانتی‏متری برداشت و برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک‏ها اندازه‏گیری و شاخص کیفیت خاک (sqi) در کاربری‏های مختلف تعیین گردید. نتایج نشان داد که میزان مواد آلی (8/2%) و نیتروژن کل خاک (20/0%) در کاربری جنگل بیشتر از دو کاربری باغ و زراعت بود. فسفر قابل‌استفاده در خاک کاربری باغ (2/16میلی‏گرم بر کیلوگرم) بیشتر از خاک کاربری زراعی (6/12میلی‏گرم بر کیلوگرم) و آن نیز‌ بیشتر از خاک کاربری جنگل (6/10میلی‏گرم بر کیلوگرم) بود که می‏تواند نشان‏دهنده‏ مصرف مقادیر بالای کودهای فسفاته در کاربری باغ نسبت به بقیه کاربری‏ها باشد. مقادیر واکنش خاک، هدایت الکتریکی و میزان کربنات کلسیم معادل در خاک کاربری جنگل نسبت به مقادیر آن‌ها در خاک کاربری‌های زراعی و باغی کمتر بودند. نتایج ارزیابی شاخص کیفیت خاک (sqi) نشان داد شاخص‌های مواد آلی، ph و فسفر قابل‌استفاده به‌عنوان mds، بالاترین تاثیر را در ارزیابی کیفیت خاک‌های موردمطالعه داشتند. شاخص کیفیت خاک در خاک‏های جنگلی (4/1) به‌طور معنی‏داری بالاتر از کاربری باغی (3/1) و زراعی (2/1) بود. چنین استنباط می‏گردد تاثیر کاربری‏های موردمطالعه بر ویژگی‌های کیفی خاک می‏تواند به‌واسطه‏ میزان ورودی مواد آلی و فعالیت‏های کشت و کار تشدید گردد.