تاثیر دو واحد فیزیوگرافی بر منشا و توزیع شکل های قابل استخراج اکسید آهن در برخی خاک های جنوب شهرستان اهر

آهن یکی از مهمترین عناصر موثر در فرآیندهای تشکیل خاک است. مقدار و توزیع شکل های قابل استخراج آهن در خاکرخ بیانگر مرحله و درجه تکامل خاک می باشد. با توجه به اهمیتی که واحد فیزیوگرافی در فرآیندهای خاکساختی دارد، می توان از طریق مقدار و توزیع شکل های آهن به بررسی تاثیر انواع واحدهای فیزیوگرافی در تشکیل و تکامل خاک پرداخت. این تحقیق تاثیر دو واحد فیزیوگرافی دشت دامنه ای به عنوان پایین دست (شیب 2 تا 5 درصد) و تپه به عنوان بالادست (شیب 8 تا 15 درصد) را در جنوب شهرستان اهر واقع در استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار داده است. به این منظور شکل های مختلف آهن در سه خاکرخ از هر واحد (مجموعاً شش خاکرخ) با عصاره گیرهای پیروفسفات سدیم، اگزالات آمونیوم و دی تیونات سدیم اندازه گیری شدند. میانگین مقدار اکسید آهن متبلور در واحد فیزیوگرافی پایین دست 876/2 و در واحد فیزیوگرافی بالادست 76/4 گرم بر کیلوگرم به دست آمد که از نظر آماری، مقایسه میانگین معنی دار می باشد. نتایج به دست آمده موید افزایش اکسیدهای آهن متبلور و کاهش اکسیدهای آهن غیرمتبلور و پیوند یافته به مواد آلی در واحد بالادست در مقایسه با واحد پایین دست است. همچنین در این تحقیق برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با روش های استاندارد اندازه گیری گردید و همبستگی بین شکل های مختلف آهن با آنها بررسی شد. با توجه به ارتباط سن خاک با شکل های مختلف آهن، می توان نتیجه گرفت که خاک های واقع در واحد بالادست در مقایسه با پایین دست از درجه تکامل بیشتری برخوردارند و این نتایج با نوع واحد از لحاظ ژیومرفولوژیک، درصد رس، عمق سالوم و مقدار نسبی رس کایولینیت مطابقت دارند.