تحلیل پتانسیل اقلیمی کشت گندم دیم بر اساس شاخص rpi (مطالعه موردی: استان آذربایجان‌شرقی)

در این مطالعه شاخص پتانسیل دیم (rpi) برای ارزیابی ظرفیت کشت دیم مناطق مختلف بر اساس بارش، فاصله رخداد بارش و تبخیر - تعرق ارائه گردید این شاخص به دلیل در نظر گرفتن ماند بارش در پتانسیل یابی دیم از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که ماند بارش با ذخیره رطوبت خاک مرتبط بوده و بر عملکرد محصولات دیم اثرگذار خواهد بود. لذا به تحلیل رفتار عملکرد گندم دیم در استان آذربایجان شرقی در مقابل تغییرات شاخص rpi پرداخته شد و برای تخمین عملکرد گندم دیم مدلی وابسته به این شاخص ارائه گردید. نتایج نشان می دهد که بیشترین مقدار متوسط شاخص پتانسیل دیم (rpi) و فرکانس rpiهای مازاد آن بر دشت مراغه و کمترین آن در دشت سهند بوده است. بررسی ها گویای آنست که رخداد بارش به تنهایی نشان دهنده پتانسیل بالا برای دیم ،نیست چراکه منطقه بستان آباد با وجود بیشترین مقدار رخداد (٩٤٥) بار در طول دوره آماری (2013-2006 )عملکرد خوبی نداشته که دلیل این امر بالا بودن فرکانس بارانهای کم خاصیت (کمتر از ١/٤ میلیمتر درروز) می باشد. در کل نتایج نشان می دهد که مناطق جنوبی استان دارای rpi و پتانسیل بالا و مناطق غربی دارای پتانسیل دیم ضعیف بودند همچنین ضرایب واسنجی مدل ارائه شده برای تخمین عملکرد گندم دیم بر پایه شاخص ،جدید هم در سطح استان و هم در تک تک ایستگاه های هواشناسی بجز ایستگاه سهند با مقادیر p-value کمتر از 0/01 یا 0/05 دارای اعتبار می باشد.

analysis of rainfed wheat farming climatic potential based on rpi index (case study: east azerbaijan province)

in this study, based on precipitation amounts, precipitation time intervals occurrence and evapotranspiration, rainfed potential index (rpi) was introduced to assess the capacity of dryland farming areas which is very important in potential of rainfed issue due to containing the impact of precipitation remaining in soil; since precipitation remaining related to soil water content capacity and will be effective on yield production, therefore, behavior of rainfed wheat yield was discussed against rpi index various in the east azerbaijan province and a model were developed to estimate the rainfed wheat yield using pri. the results showed that the highest and lowest mean rainfed potential index ((rpi) ̅) and frequencies of rpi with more than (rpi) ̅ amount were in maragheh and sahand plains, respectively. investigations showed that the precipitation occurrence multiplicity is not representing a high potential alone for rainfed farming. since, bostanabad area with the highest occurrence value (945 times) due to high frequency of trace rains (less than 1.4 mm/d) was not showed good yield production in during the study years. generally, according to that the southern and western regions of province have high and low rainfed farming potential and rpi, respectively. also, the proposed model calibration coefficients, both in the province scale and all stations except sahand with pvalue less than 0.01 or 0.05 were valid to estimate the wheat yield based on the new presented index.