شبیه سازی هدایت هیدرولیکی خاک با استفاده از مدل سیستم استنتاج عصبی فازی تطبیقی (مطالعه موردی خاک‌های استان آذربایجان شرقی)

مطالعه خصوصیات هیدرولیکی خاک از جمله هدایت هیدرولیکی اشباع خاک در بررسی‌های جریان در محیط متخلخل ضروری می‌باشد. تعیین هدایت هیدرولیکی اشباع با استفاده از روش‌های مستقیم با وجود پیشرفت‌های تکنیکی زمان‌بر و دارای خطا می‌باشد. به علاوه، به علت تغییرات زیاد مکانی ks، تعیین این پارامتر به ویژه در صورت مطالعه در مقیاس وسیع مانند یک حوضه آبریز، بسیار مشکل می‌باشد. از این رو در پژوهش حاضر مدل سیستم استنتاج عصبی فازی تطبیقی (anfis) برای برآورد هدایت هیدرولیکی اشباع خاک مورد استفاده قرار گرفت. بدین‌منظور تعداد 60 نمونه خاک از مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی نمونه برداری شده و سپس پارامترهای فیزیکی شامل ph گل اشباع، هدایت الکتریکی، درصد کربن آلی، وزن مخصوص ظاهری، درصد شن، درصد رس و درصد سیلت در آزمایشگاه اندازه گیری شد.از بین روشهای صحرایی و آزمایشگاهی روش صحرایی با استفاده از دستگاه نفوذ سنج گلفبرای به دست آوردن هدایت آبی اشباع خاک در بالای سطح ایستابی در محل استفاده شد. در گام بعدی داده‌های ورودی مدل در نه الگوی مختلف تعریف و 70% از داده‌ها برای آموزش و 30% مابقی برای تست در نظر گرفته شد. برای ارزیابی عملکرد روش anfis، شاخص‌های آماری خطای انحراف از میانگین (mbe)، نش ساتکلیف (ns) و جذر میانگین مربعات خطا (rmse) مد نظر قرار گرفت. نتایج نشان داد که الگوی ششم بهترین عملکرد را با آماره های mbe وrmse برابر با 1.72 و 2.45 سانتی متر در ساعت وns برابر با 0.96 دارا می‌باشد.

simulation of soil hydraulic conductivity using adaptive fuzzy neural inference system model (case study of east azarbaijan province soils)

study of soil hydraulic properties such as saturated hydraulic conductivity in flow studies in porous media is necessary. determination of saturated hydraulic conductivity using direct methods in spite of technological advances is still time consuming. in addition, due to the high spatial variability of ks, it is very difficult to determine this parameter especially in the case of large scale studies such as a basin. therefore, in the present study, adaptive neuro fuzzy inference system (anfis) was used to estimate saturated hydraulic conductivity.for this purpose, 60 soil samples were taken from different parts of east azerbaijan province and physical parameters including ph,ec, organic carbon content, bulk density, sand,clay and silt percentages were measured, between field and laboratory methods, a field method was used to determine water saturation of soil at the top of the water table. in the next step, input data to the model were defined in nine different models. then 70% of the data were considered for model training and 30% for the test data. to evaluate the performance of anfis, statistical indices of mean deviation error (mbe), nash sutcliffe (ns) and root mean square error (rmse) were considered. the results showed that the afis model with the sixth pattern has the best performance with statistics, mbe and rmse equal to 2.45, 1.72 (cm/ h) and ns, equal to 0.96.