ارائه چهارچوب عملی برای تعیین پتانسیل فرونشست زمین (مطالعه موردی: دشت اردبیل)

در طی سالهای اخیر، فرونشست زمین در آبخوانها به یکی از مشکلات جدی زیست‌محیطی در اثر افزایش فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی تبدیل شده است. رشد جمعیت باعث استفاده بیش از حد منابع آب زیرزمینی در برخی مناطق ایران شده و نتیجه آن ظهور پدیده فرونشست در این نقاط از جمله دشت اردبیل می‌باشد. بنابراین شناسایی مناطق محتمل فرونشست و کنترل و مدیریت این مناطق می‌تواند به درک بهتر این پدیده پیچیده و جلوگیری احتمالی از خسارات ناشی از آن بیانجامد. دراین پژوهش رهیافت جدیدی با استفاده از هفت پارامتر موثر بر فرونشست برای تعیین محدوده‌های مستعد فرونشست زمین پیشنهاد شده و کارایی چهارچوب پیشنهادی در آبخوان دشت اردبیل، مورد بررسی قرار گرفته است. در این چهارچوب هفت پارامتر موثر در فرونشست شامل افت سطح آب زیرزمینی، محیط آبخوان، تغذیه، پمپاژ، کاربری اراضی، ضخامت آبرفت و گسل به صورت لایه رستری تهیه شده و بعد از رتبهدهی و وزندهی شاخص پتانسیل فرونشت محاسبه شد که مقدار آن برای دشت اردبیل بین 80 تا 154 به دست آمد. با توجه به عدم قطعیت موجود در وزنهای کارشناسی، از الگوریتم ژنتیک برای بهینه‌سازی وزن‌های داده شده استفاده شد. نتایج حاصل از آن با فرونشست بدست آمده از تصاویر راداری ارزیابی شده با شواهد صحرایی مقایسه شد و مشخص گردید چهارچوب بهینه شده، نتایج نسبی بهتری ارائه می‌دهند و قسمت‌های جنوب و جنوب‌شرقی دشت پتانسیل آسیب‌پذیری بالایی را نشان می‌دهد.

A Framework to Determine the Land Subsidence Potential (Case Study: Ardebil Plain)

Recently, land subsidence has become one of the serious environmental problems due to increased agricultural and industrial activities. Population growth have caused to groundwater over abstraction and land subsidence in some parts of country such as Ardabil plain. Therefore, identifying, control and management of high potential subsidence areas may help to better understand this complex phenomenon and avoiding the possible damages. In this research, a new framework suggested using seven effective parameters on subsidence to determine areas that are vulnerable to land subsidence and its capability is evaluated in Ardabil plain aquifer. In this framework seven effective parameters on land subsidence including groundwater level decline, aquifer media, recharge, pumping, land use, alluvium thickness and fault are prepared in raster layer format and weights and rates assigned for layers to calculate Subsidence Potential Index (SPI). The SPI for Ardabil plain aquifer was obtained from 80 to 154. According to inherently uncertainty of the assigned weights by expert, genetic algorithm adopted to optimize given weights. The results were compared with subsidence value obtained from radar images and it indicated that optimized framework have relatively better results. The southern and southeastern parts of the Plain shows higher SPI.