سینتیک رهاسازی مس توسط dtpa از خاک‌های آهکی استان آذربایجان شرقی

مس از عناصر غذایی کم مصرفی است که سرعت رهاسازی عامل مهمی در تعیین زیست فراهمی آن برای گیاه در خاک‌های آهکی می‌باشد. در این تحقیق، سینتیک عصاره‌گیری مس بومی  در 21 خاک آهکی سطحی (30-0 سانتی‌متر) از استان آذربایجان شرقی با روش dtpa مطالعه و بهترین مدل سینتیکی از بین  مدل های برازش یافته انتخاب شد. برای این منظور، به 10 گرم خاک هوا خشک 20 میلی لیتر محلول 0.005 مولار dtpatea افزوده و تکان داده شد ودر زمان های 0.16 تا 200 ساعت غلظت مس رهاسازی شده تعیین شد.  سپس قابلیت مدل‌های مرتبه صفر، اول، دوم، سوم، الوویچ، تابع توانی، پخشیدگی پارابولیک، مرتبه اول لاگرگرن و بلانچارد در توصیف فرآیند سینتیک ارزیابی شد.  نتایج نشان داد که  با افزایش زمان عصاره گیری غلظت مس رها شده با روش dtpatea افزایش یافت و در زمان 72 ساعت به یک تعادل نسبی رسید. تا 200 ساعت، معادله های الوویچ ساده شده و دو ثابته بهترین برازش را به داده‌های سینتیکی داشتند، اما در دامنه 0.16 تا 20 ساعت، علاوه‌بر این دو معادله، معادله پخشیدگی پارابولیک نیز برازش خوبی داشت. معادله های مرتبه اول لاگرگرن و بلانچارد با وجود دامنه وسیع ضرایب تبیین، در 21 خاک مورد مطالعه به داده‌ها برازش مناسبی نداشتند. حاصل ضرب αsβst معادله الوویچ ساده شده(qt = 1/βs ln(αsβs) + 1/βs lnt) برای 15 دقیقه اول در تمام خاک‌ها بیشتر از یک بود.  ثابت b معادله دو ثابته یا تابع توانی (qt = atb) با درصد شن و cec خاک‌های مورد مطالعه به ترتیب ضرایب همبستگی مثبت (*0.47=r) و منفی (*0.45 =r) معنادار  داشت. بیشترین ضریب همبستگی در بین پارامترهای معادلات سینتیکی برتر بین ab با sβ مشاهده شد.

Kinetics of DTPA extraction of Copper from Calcareous Soils of East Azerbaijani Province

Cupper (Cu) is one of the micronutrients and the release rate of this element is an important factor in determining its bioavailability in calcareous soils. In this research, the kinetics of native Cu extraction by DTPA was studied in 21 calcareous surface soils (030 cm) and the best kinetics model to describe the data was selected. For this purpose 20 mL of 0.005 M DTPA solution was added to 10 g air dried soil and shacked,then during the 0.16 to 200 hours the concentration of Cu was determined. Furthermore the abilities of  zero, first, second and third order equations, simple Elovich, two constant rate, parabolic diffusion, Lagergern first order and Blanchard equations in description of the kinetics process were evaluated. According to the results, the rate of Cu extraction by DTPA was increased with time then reached a relative equilibrium in 72 hours. The best models for describing kinetics of Cu extraction during 200 hours were the simple Elovich and two constant rates. Also within 0.16 to 20 hours besides these two equations, the parabolic diffusion was one of the best models, too. Lagergern first order and Blunchard equation despite the wide range of correlation coefficients did not have a good fitness with the 21 studied soils. The αsβst product of simple Elovich equation (qt = 1/βs ln(αsβs) + 1/βs lnt ( in initial 15 minutes was larger than 1 for all studied soils. The amounts of constant b in the constant rate equation (qt = atb) were positively and negatively correlated with sand concentration (r= 0.47 *) and CEC values (r=0.45*), respectively. The highest correlation coefficientsbetween the kinetics parameters of superior equation, was observed between the ab with βs.