تکامل ژنتیکی خاک‌های جنگلی ارسباران در امتداد یک نیمرخ ارتفاعی زیر حوضه کلیبرچای سفلی

خاک محیطی پویا است لذا بسیاری از تصمیم گیری های محیطی مرتبط با خاک تحت تاثیر تکامل آن قرار می گیرد. با توجه به ضرورت بررسی تشکیل و تکامل خاک، مطالعه حاضر در امتداد یک نیمرخ ارتفاعی از زیرحوضه کلیبرچای سفلی در جنگل های ارسباران در قالب بررسی های مرفولوژیکی، میکرومرفولوژیکی، تجزیه های فیزیکی و شیمیایی، رده بندی خاک و محاسبه شاخص تکامل خاک هاردن بر روی 8 خاکرخ شاهد انجام شد. نتایج بیان گر حضور چهار رده خاک انتی سول، اینسپتی سول، مالی سول و آلفی سول در نتیجه روی دادن فرآیندهای خاک ساختی هوادیدگی، تجمع بقایا و هوموسی شدن، آب شویی و تجمع آهک و رس در نیمرخ ارتفاعی مطالعه شده می باشد که در دو طبقه ارتفاعی با خانواده های مختلف تکرار شده اند. مشاهده افزایش هوادیدگی، توسعه عمقی، ریز شدن بافت، تغییر در شدت و تنوع نمودهای خاک ساختی هم چون پوشش های رسی، نمودهای کربناتی، بقایای آلی، فضولات جانوری و ویژگی های میکرومرفولوژیک منتج از آن ها با کاهش ارتفاع و نیز محاسبه شاخص هاردن بیان گر متکامل تر بودن خاک های انتی سول، اینسپتی سول، مالی سول در ارتفاعات پایین نسبت به خاک هم رده خود در ارتفاعات بالا است، اما وضعیت معکوس تکامل آلفی سول ها در نتیجه نقش پوشش گیاهی در تثبیت، توسعه و تکامل این خاک ها تحت نامساعدترین شرایط توپوگرافیکی منطقه در ارتفاعات بالا می باشد. بنابراین به نظر می رسد که در مقیاس مورد مطالعه ارتفاع فاکتور اصلی تشکیل خاک ها نبوده، اما می توان آن را به عنوان اصلی ترین فاکتور موثر بر میزان تکامل خاک ها شناخت. در کنار یافته های اصلی، نتایج نشان داد که تمایز یافتگی افق های مختلف مفهومی متفاوت از تکامل خاک را ارائه می دهد.