تاثیر ردیف توپوگرافی و کاربری‌های مختلف اراضی بر برخی ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و کانی‌شناسی رس‌های خاک (مطالعه موردی: منطقه چایپاره استان آذربایجان‌غربی)

به‌منظور مدیریت صحیح خاک، اجرای یک ارزیابی جامع آن امری ضروری و پایه می‌باشد. مراحل تشکیل خاک در کاربری و توپوگرافی‌های مختلف بسیار متفاوت هستند. در این مطالعه، به‌منظور بررسی تاثیر توپوگرافی و کاربری‌های مختلف بر ویژگی‌های فیزیکی وشیمیایی و کانی‌شناسی خاک های منطقه چایپاره استان آذربایجان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور (نوع کاربری و عمق خاک) در سه تکرار اجرا گردید. کاربری‌های عمده در منطقه شامل مرتع (کم تراکم)، کشت دیم (عمدتا گندم بدون تناوب زراعی) و کشت آبی (با تناوب زراعی) می‌باشد. در این تحقیق دو خاکرخ برای هر یک از کاربری ها حفر شد و سپس جهت انجام آزمایشات کانی‌شناسی، فیزیکی و شیمیایی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تغییرات شیب و نوع کاربری اراضی از طریق تاثیر بر روی مقادیر رس و ماده آلی خاک، بر ظرفیت تبادل کاتیونی خاک موثر می‌باشند. گرچه، بین کاربری‌های مختلف از لحاظ ویژگی‌های فیزیکی‌ وشیمیایی مورد بررسی تفاوت معنی‌داری وجود نداشت، مقدار کربنات کلسیم معادل و درصد شن در کشت آبی به‌صورت معنی‌داری نسبت به دو کاربری دیگر کمتر و مقادیر ماده آلی و ظرفیت تبادل کاتیونی و ph خاک به‌صورت قابل توجهی درکاربری آبی بیشتر بود. شواهد به‌دست آمده از نتایج افتراق اشعه ایکس نشان داد که توپوگرافی و نوع کاربری، تاثیر به‌سزایی بر کیفیت رس‌ها نداشته ولی بر ویژگی‌های نیمه کمّی کانی‌های فوق‌الذکر موثر بوده است. بدین صورت که مقدار کانی اسمکتیت در بخش رس ریز کاربری آبی به مقدار قابل توجهی نسبت به سایر کاربری‌ها بیشتر بود. همچنین وضعیت محصولات زراعی متفاوت کشت شده در دو کاربری دیم و آبی بر کمیت کانی‌های رسی تاثیرگذار بود. در نهایت کاربری کشت آبی نسبت به دو کاربری دیگر (مرتع و دیم)، بیشتر تحت تاثیر شیب و فرایندهای پدوژنیک بود.