بررسی وقوع فرارفت در طول فصل رشد گیاهان زراعی بهاره و پاییزه در منطقه کرکج تبریز

به دلیل وجود فرارفت گرمایی، توازن انرژی در مزارع پوشیده از گیاه به هم ریخته و مقداری انرژی اضافی از طریق جریان گرما از اراضی بدون پوشش گیاهی به طرف سطوح پوشیده گیاهی جریان می یابد و باعث افزایش تبخیر- تعرق می گردد. مطالعه حاضر برای بررسی وقوع پدیده فرارفت گرمایی در مزرعه ذرت به عنوان یک گیاه کشت بهاره و گندم زمستانه به عنوان کشت پاییزه در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شده است. گیاهان زراعی فوق در داخل لایسیمتر مستقر در وسط مزرعه 1.6 هکتاری کشت گردید و تبخیر تعرق آنها در طول فصل رشد اندازه گیری شد. برای بررسی وقوع فرارفت گرمایی از روش هایی نظیر بیلان انرژی در سطح مزرعه، تعیین ضریب پریستلی تیلور، نسبت مقدار تبخیرتعرق حاصل از فرارفت به تبخیر تعرق از سطوح پوشش گیاهی (rad) و نسبت باون در روزهای مختلف پس از کاشت استفاده شد. نتایج اندازه گیری دمای هوا نشان داد که بین مزرعه لایسیمتر و نواحی اطراف گرادیان دمای محسوسی برقرار است. مقادیر منفی جریان گرمای محسوس، نسبت باون و radدر برخی از روزهای فصل رشد گیاهان مورد بررسی نشان داد که انرژی اضافی حاصل از فرارفت بر تبخیر تعرق گیاهان موثر بوده است. نتایج نشان داد که تاثیر فرارفت بر تبخیر تعرق گیاه ذرت بیشتر از گندم می باشد. در منطقه مورد مطالعه به جز فرارفت منطقه ای، به دلیل کوچک بودن قطعات زیرکشت، متفاوت بودن زمان های آبیاری مزارع مجاور و آیش بعضی از قطعات، فرارفت محلی نیز می تواند به وقوع بپیوندد.