تاثیر جهت شیب بر تغییرپذیری مکانی ویژگی‏های فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه کیاسر مازندران

خاک یک سیستم ناهمگن، متنوع و پویا می باشد که بررسی تغییرات زمانی و مکانی آن برای مدیریت اصولی عرصه های طبیعی ضروری است. در تحقیق حاضر تغییرات مکانی برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک تحت تاثیر جهت دامنه در مراتع کیاسر بررسی شده است. در حوضه پشتکوه کیاسر دو سایت نمونه برداری با شرایط یکسان اقلیمی، شیب، ارتفاع و زمین‌شناسی، فرم رویشی در دو جهت متفاوت شیب انتخاب شدند. در هر سایت نمونه برداری یک شبکه نمونه برداری با سلول های 400 متر مربعی پیاده شده و تعداد  50 نمونه خاک از عمق 0 30 سانتی متر از هر سایت جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل و ویژگی های خاک شاملph ، میزان کربنات کلسیم معادل (cce)، نیتروژن کل، کربن آلی، بافت خاک (درصد سیلت، رس و شن) و درصد رطوبت خاک اندازه‏گیری شدند. سپس داده های غیرنرمال، نرمال گردیده و تجزیه تحلیل های آماری و زمین آماری انجام شد. نتایج آزمون t نشان داد که میزان کربن آلی از نظر آماری در شیب رو به شمال تفاوت معنی داری (p<0/01) با شیب رو به جنوب نداشت، اما بقیه ویژگی های خاک در دو جهت متفاوت (p<0/01) بودند. در جهت رو به شمال تنها هدایت الکتریکی از خود وابستگی مکانی قوی (با نسبت اثر قطعه ای به سقف کمتر) نشان داد و کربن آلی و درصد سیلت وابستگی مکانی ضعیف داشته (با نسبت اثر قطعه ای به سقف بیشتر) و بقیه ویژگی های مورد مطالعه وابستگی مکانی متوسط داشتند. در جهت رو به جنوب درصد رس و نیتروژن کل وابستگی مکانی قوی داشته، ph، هدایت الکتریکی و درصد شن وابستگی ضعیف مکانی از خود نشان دادند و بقیه ویژگی ها دارای وابستگی متوسط مکانی بودند.

Effect of Slope Aspect on Spatial Variability of Physical and Chemical Properties of the Soil in Kiasar Region of Mazandaran Province

Soil is a diverse, dynamic and heterogeneous system and investigation of its spatial and temporal changes is essential for systematic management of natural resources. In this study the spatial variabilities of some physical and chemical properties of the soil affected with aspect in Kiasar rangelands were investigated. Two sampling sites were selected with the same climatic level, slope, elevation and lithology but with different slope aspect. A sampling grid with 400 m2 cells was established in each site and 50 soil samples were collected from 030 cm soil depth. Soil properties including pH, caco3, total nitrogen, organic carbon, percent of silt, clay, sand and moisture were measured in the laboratory. Then data were normalized and applied for the statistical and geostatistical analyses. Results of the t test showed that organic carbon in northern slope did not have significant difference (p<0.01) with the southern slope but the other properties were different between these two slope aspects. In northern slope, EC had a high spatial dependence (with lower C0/(C0+C)), but organic carbon and percentage of silt had low spatial dependence (with higher C0/(C0+C)) and other soil properties had moderate spatial dependence. Percentages of clay and total nitrogen had high spatial dependence, while pH, EC and percentage of sand had low spatial dependence and other soil properties had moderate spatial dependence in the southern slope.