بررسی توانمندی‌های راهبردی منطقه آزاد چابهار در راستای وزن ژئوپلیتیکی و قدرت ملی ایران (از منظر داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی)

امروزه مناطق آزاد، وسیله‌ای برای ورود به بازارهای جهانی و بهره‌گیری از برتری‌های نسبی اقتصاد داخلی در بازرگانی بین‌المللی بوده و به‌عنوان تسریع‌کننده‌(کاتالیزور) ارتباط اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی دارای جایگاه ویژه‌ای هستند. از آنجایی‌که وزن ژئوپلیتیکی و منزلت کشورها در نظام جهانی رابطه مستقیمی با قدرت و توان ملی کشورها دارد، مناطق آزاد به‌عنوان بخش سیاسی شبه‌مستقل از حکومت ملی/ مرکزی‌، با کارکردهای متنوع اقتصادی، صنعتی، گردشگری و غیره، در افزایش قدرت ملی و وزن ژئوپلیتیکی کشورها نقش حائز اهمیتی دارند. پرسش اصلی مقاله این است که آیا بندر دریایی و منطقه آزاد چابهار از وزن ژئوپلیتیکی لازم در راستای افزایش قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران برخور‌دار است؟ در پاسخ به پرسش اصلی پژوهش، این فرضیه مطرح است که به‌تبع موقعیت ژئوپلیتیکی کم‌نظیر بندر دریایی و منطقه‌ آزاد چابهار در صورت حصول واقعی توسعه، دارای سه سطح از توانمند‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی است. در سطح ملی توسعه چابهار مدخل و میان‌بری بر توسعه پایدار و همه‌جانبه استان محروم، آسیب‌پذیر و بحران‌خیز سیستان و بلوچستان است. در سطح منطقه‌ای همسایگی چابهار با افغانستان و جمهوری‌های محصور در خشکی آسیای مرکزی، ضمن ارزآوری ناشی از تجارت پرسود دریایی، می‌تواند مهیاکننده اسباب همگرایی کشورهای بالا و دیگر کشورهای منطقه باشد. قرارگرفتن چابهار در کریدور شمال-‌جنوب با مزایای فراوانش، نشان از جایگاه ژئوپلیتیکی برجسته چابهار در سطح بین‌المللی است؛ همچنان‌که مشارکت جدی دو قدرت هند (هم‌اکنون) و چین (در آینده نزدیک) بیانگر وزن ژئوپلیتیکی بالا و توانمندی‌های جهانی چابهار است.