ضرورت نگاه فراملی به امنیت انرژی

بازارهای جهانی نفت شاهد تغییرات عمیقی است که پیش‌تر تجربه نشده و نمی‌توان آن را صرفاً در قالب چرخه مرسوم و تاریخی اقتصادی و گاه سیاسی- ژئوپلیتیکی ناشی از تعامل بین عوامل بنیادین و غیربنیادین بازارهای نفت مورد بررسی قرار داد. امروزه جهان و شرایط اقتصادی حاکم بر آن نسبت به آنچه در سی سال پیش حاکم بوده، چه از بعد ژئواکونومیکی و چه از بعد ژئوپلیتیکی تغییرات اساسی داشته و بازیگران جدیدی وارد عرصه شده‌اند که بازی در صفحه شطرنج اقتصاد جهانی را تغییر داده‌اند. به‌تناسب آن، بازارهای انرژی نیز این روند گذار را با ورود بازیگران جدید طی می‌کنند. به‌این‌ترتیب، دیگر نمی‌توان الگوهای گذشته را برای فعالیت‌های حال و آینده صنعت نفت و امنیت انرژی جهان به‌کار گرفت. با این‌وجود، هنوز دولت‌ها امنیت انرژی خود را با رویکرد واقع‌گرایی و در چارچوب مضیق امنیت ملی تعریف می‌کنند، این در حالی است که بسیاری از موضوعات مرتبط با امنیت انرژی مثل سرمایه‌گذاری در بخش انرژی، انتقال فناوری، تغییرات آب‌و‌هوایی، فقر انرژی و دیگر ابعاد توسعه پایدار ماهیت فراملی دارند. از سوی دیگر، عوامل مشترک متعددی بین امنیت انرژی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان وجود دارد که باعث به‌هم‌پیوستگی امنیت عرضه و امنیت تقاضا می‌شود. از این‌رو، با توجه به اینکه حکمرانی بهینه در مورد امنیت انرژی ابعاد فراتر از مرزهای جغرافیایی هر کشور دارد، این مقاله در پی تبیین شرایط حاکم بر امنیت انرژی بازیگران اصلی از طریق راهبرد مطالعه موردی و بررسی روابط علّی مطرح شده در تعریف امنیت انرژِی از سوی هر کدام از آنها و در نهایت معرفی یک پارادایم امنیتی جایگزین برای سیاست‌های انرژی در چارچوب یک مرجع بین‌المللی حکمرانی انرژی می‌باشد.