اقیانوس منجمد شمالی، صحنه عملیاتی قرن 21یا طلوع طالع روسیه

آرکتیک یا دایره قطبی منطقه‌ای است که در بالاتر از مدار 70 درجه تا قطب شمال امتداد یافته و در انتهای خشکی‌های قاره اروپا- آسیا و آمریکای‌شمالی واقع شده و با عنوان اقیانوس منجمد شمالی، کوچک‌ترین اقیانوس جهان را تشکیل می‌دهد و به‌وسیله کشورهای روسیه، کانادا، دانمارک، نروژ و آمریکا احاطه گردیده، به همین دلیل به آن مدیترانه قطبی نیز گفته می‌شود. این اقیانوس به دلیل یخبندان مستمر، از دسترس بشریت دور بوده و منابع بستر و زیر بستر آن بکر و دست‌نخورده باقی‌مانده است. برآوردهای مقدماتی نشان می‌دهد، تقریباً 20 درصد منابع معدنی و 25 درصد منابع انرژی جهان در بستر اقیانوس واقع شده است. در بین کشورهای محیط این دریا روسیه کمترین دسترسی به آب‌های آزاد جهان را دارد. وضعیت و محدوده حقوقی آب‌های سرزمینی کشورها تاکنون تحدید حدود نشده است. طبق کنوانسیون حقوق دریاها، به دلیل محدود‌بودن عرصه این دریا بیش از 50 درصد سطح آن در محدوده 200 مایل منطقه انحصاری اقتصادی قرار می‌گیرد و حال آنکه بعضی کشورهای ساحلی مدعی تقسیم آن بر مبنای قاعده سکتور (قطاع) می‌باشند. تحقیقات موسسات اقیانوس‌شناسی نشان می‌دهد درصورتی‌که روند گرم‌شدن زمین ادامه یابد، در تابستان سال 2030 سطح این اقیانوس بدون یخ خواهد بود و در آن صورت منابع عظیم این دریا قابل بهره‌برداری و آبراه‌های آن‌که کوتاه‌تر و اقتصادی‌تر از مسیرهای کنونی است، اقیانوس‌های اطلس و آرام را به هم متصل خواهد کرد و علاوه بر آن پای بشر به این منطقه گشوده خواهد شد. این تحقیق به‌منظور پاسخ به پرسش: چگونگی روند ذوب‌شدن یخ‌ها و بررسی تاثیرات نظامی، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک این روند بر منطقه و جهان است که از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، همان‌گونه که صاحب‌نظران پیش‌بینی می‌کنند، در نیمه قرن 21 این منطقه صحنه عملیات جهانی خواهد بود. ذوب‌شدن یخ‌ها، دایره راه‌های آبی تجارت جهانی را به‌عنوان یک فرصت بی‌بدیل، به اقتصاد جهانی ارائه خواهد داد. به‌واسطه وسعت زیاد جغرافیایی و طول سواحل، روسیه بیشترین بهره اقتصادی را خواهد برد و محدودیت تاریخی ژئواستراتژیک این کشور نیز برطرف خواهد شد، اگرچه آسیب‌پذیری نظامی این کشور افزایش می‌یابد، درعین‌حال نحوه بهره‌برداری از منابع و تحدید حدود قانونی آب‌ها، می‌تواند موجبات تنازع بین کشورها را فراهم آورده و امنیت جهانی به‌ویژه قدرت‌های بزرگ، به‌خصوص در بُعد نظامی نیز متاثر خواهد شد.