درآمدی بر نقد نظریه مدرن

نظریه (یا نظریه متقدم) یک سنتِ عقلیِ طولانی در غرب است. مراد از نظریه یا سنت تفکر نظری در این درآمدِ انتقادی، کوششِ فکری برای تبیین پدیدارها پس از رخ‌دادن آنها نیست، بلکه منظور از نظریه، وضعیتِ پیشینی یا متقدمِ آن است؛ یعنی هر نوع صورت‌بندیِ عمومی مقولات، مبتنی بر تعقلِ محض که پس‌آنگاه در پی ایجاد نسبت با واقعیت برمی‌آید. این تقدمِ تجرید بر تجربه یا اولویتِ ذهنیت بر عینیت به منظور نیل به موضعی بیرونی و استعلایی برای نگرش به جامعه یا جهان، تقدمی دوران‌ساز و تعیین‌کننده است که در سراسر دوران مدرن به صور مختلف در عرصه‌های فلسفه، سیاست، هنر، دین و علم جاری شده است. پرسش مقاله حاضر آن است که آیا نظریه مدرن با تقدم‌ورزیِ خود بر وجود، به ارزشی فی‌نفسه بدل نمی‌شود (نهفتگیِ ارزش نظریه در خود نظریه)؟ در مقاله حاضر، این فی‌نفسگی خطایی بزرگ و ضد دانایی تصویر می‌شود.