ایران و مدل‌های تحریم: ممانعت از دسترسی به منابع

مناسبات ایران و غرب در دوران پس از انقلاب اسلامی همواره تنش‌آلود بوده است. در این دوران، مجموعه غرب (امریکا و اتحادیه اروپا) از ابزارهای مختلفی برای مواجهه و مقابله با ایران بهره گرفته‌اند. بی‌شک تحریم مهم‌ترین و پرکاربردترین ابزار غرب علیه ایران در این سال‌ها بوده است. با توجه به اینکه تحریم پدیده‌ای فراگیر در مناسبات بین‌المللی است، طبیعتاً در قالب مدل‌ها و استراتژی‌های مختلفی اعمال می‌گردد. بر این مبنا سوال کلیدی مقاله حاضر آن است که تحریم‌های اعمالی علیه ایران در قالب کدام مدل قابل تبیین‌اند و حوزه‌های تاثیرگذاری تحریم‌ها کدام‌اند؟ فرضیه‌ای که در پاسخ به این پرسش طراحی شده، عبارت از این است که تحریم‌های اعمالی علیه ایران در قالب دو مدل جلوگیری از دسترسی به منابع و فروپاشی سیاسی قابل تبیین‌اند و حوزه‌های اصلی تاثیرگذاری آنها ساختارهای دولت و اقتصاد هستند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد عمده تحریم‌های اعمالی علیه ایران در جهت ممانعت از دسترسی این کشور به منابع مورد نیاز بوده و به تدریج بر ابعاد و عمق آنها افزوده شده، به گونه‌ای که بسیاری از ساختارهای دولت و در سال‌های اخیر اساساً حیات اقتصادی ایران را هدف قرار داده‌اند. بر همین مبنا نویسندگان استدلال کرده‌اند که نشانه‌هایی از به کارگیری مدل فروپاشی سیاسی نیز در قالب تحریم‌های اعمالی، بروز و ظهور یافته است.