تحلیل مفهوم قابلیت انتساب مسیولیت بین‌المللی در رویه دیوان بین‌المللی دادگستری

مسیله قابلیت انتساب در سیاق آنچه که قواعد ثانویه حقوق بین‌الملل نامیده می‌شود، قابل طرح است. دیوان بین‌المللی دادگستری دارای متدولوژی خاص خود است که با بررسی آرای آن امکان بررسی رشد و تحول موضوع قابلیت انتساب عمل متخلفانه امکان‌پذیر می‌شود. مسیله اصلی این مقاله این است که با توجه به غایت تاسیسی دیوان بین‌المللی دادگستری، یعنی حل و فصل اختلاف و نقشی که دیوان به‌عنوان مرجع تصدیق‌کننده حقوق بین‌الملل عرفی در چارچوب غایت عملی خود دارد، ضوابط حاکم بر انتساب عمل متخلفانه در رویه دیوان بین‌المللی دادگستری چیست؟ قضایای مرتبط با بحث قابلیت انتساب در رویه دیوان بین‌المللی دادگستری ذیل عناوین مسیولیت ناشی از اعمال ارکان دولت، مسیولیت ناشی از اعمال تصدیقی و مسیولیت ناشی از اعمال اشخاص خصوصی و گروه‌های شورشی قابل دسته‌بندی است. بررسی رویه دیوان بین‌المللی دادگستری نشان می‌دهد دیوان در رابطه با قابلیت انتساب، در قضایای مختلف رویه‌ای واحد پیموده است. دیوان بین‌المللی دادگستری در مواجهه با چالش‌های رویه خود توسط سایر مراجع حل وفصل اختلاف، بر رویه خود تاکید کرده است، اما باید در رابطه با قابلیت انتساب عمل متخلفانه به دولت و احراز مسیولیت بین‌المللی در خصوص وضعیت‌های جدید پیش‌آمده که نمونه بارز آن حملات مسلحانه تروریستی است، تغییر رویه‌ای اساسی اتخاذ نماید.