نسبت هویت قومی و ملی در جامعه چند قومیتی ایران:بررسی و مقایسه سه رهیافت نظری

هویت‌های قومی و نسبت آن با هویت ملی یکی از مسایل اساسی در کشورهای چند قومیتی به شمار می‌آید. چگونگی رابطه و مناسبات میان این دو نوع هویت اجتماعی می‌تواند بر روی همبستگی و انسجام ملی در این کشورها تاثیر بگذارد. تحقیق حاضر با توجه به دغدغه‌ها و نگرانی‌های موجود در خصوص تنوع فرهنگی و قومی در جامعه ایران و پیامدهای ناشی از آن ضمن بهره‌گیری از تیوری هویت اجتماعی، تیوری فرهنگ‌پذیری و مدل‌های در هم‌بافتگی هویت اجتماعی و انسجام هویت‌های چندگانه، رابطه هویت قومی و ملی را مورد بررسی قرار می‌دهد. نتایج تحلیل ثانوی نشان می‌دهد که هر دو هویت قومی و ملی در میان اقوام ایرانی برجسته است. همچنین همبستگی میان احساس تعلق به قومیت و دلبستگی به ملیت در کل نمونه مثبت است، اما میزان رابطه و جهت آن در میان اقوام متفاوت می‌باشد. علاوه بر این نتایج تحقیق حاکی از آن است که شکل‌های مختلفی از تعیین هویت در میان اقوام ایرانی وجود دارد که وزن و اهمیت آنها یکسان نیست. در حالی که هویت انسجام‌یافته (ترکیبی) دارای بیشترین فراوانی است، موقعیت‌های هویتی همانندسازی و حاشیه‌ای موارد معدودی را تشکیل می‌دهند. نهایتاً اینکه گروه‌بندی پاسخگویان بر حسب هویت قومی و ملی به تفکیک اقوام ششگانه نشان می‌دهد که اگر چه هویت غالب در میان همه گروه‌های قومی هویت انسجام‌یافته است، با این همه سهم این نوع هویت در میان اقوام متفاوت می‌باشد.