آینده مناسبات سیاسی امنیتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی (مطالعه موردی صلح ابراهیم)

عربستان سعودی در زمره کشورهای تاثیرگذار در جهان عرب محسوب می‌شود کشورهایی همانند مصر، سوریه و اردن در برخی از دوران‌های تاریخی نقش‌محوری، تعیین‌کننده و اثربخش در سیاست کشورهای جهان عرب را عهده‌دار بودند، اما در شرایط موجود چنین نقش و کارویژه‌ای بر عهده عربستان قرار دارد. عربستان از قابلیت‌های اقتصادی ویژه‌ای برخوردار می‌باشد و در طی سال‌های گذشته تلاش نموده تا از طریق سازوکارهای عمل‌گرایانه به موازات کنش تهاجمی تاکتیکی و گزینشی نقش موثری در راستای اهداف، سیاست‌ها و امنیت مورد نظر ایالات متحده در محیط منطقه‌ای ایفا کند. این تلاش‌ها در کنار جایگاه ایران در منطقه و جهان و برخی شکاف‌های مذهبی و قومی منجر به شکل‌گیری رقابت تمام‌عیار میان دو کشور پیش و پس از انقلاب اسلامی شده است. در این راستا هدف از این پژوهش، با وجود توافقات و ائتلافات اخیر مانند صلح ابراهیم، سناریوهای آینده مناسبات سیاسی امنیتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برآورد شود. این مقاله از نوع توسعه‌ای کاربردی بوده و تلاش شده تا ضمن تحلیل آینده مناسبات سیاسی امنیتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، آینده مناسبات مورد اشاره با کمک روش کیفی سناریونویسی gbn توصیف شود. جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز با کمک بررسی‌های اسنادی، کتابخانه‌ای و گروه‌های کانونی و در بخش کمی نیز با کمک بررسی‌های میدانی، مصاحبه و پرسشنامه گردآوری شده‌اند. داده‌های پرسشنامه مورد استفاده که با آن به اکتشاف پیشران‌ها، عوامل کلیدی تغییر و عدم قطعیت‌ها پرداخته شده، به کمک روش‌های کمی اولویت‌بندی و تعیین وزن شده است. سرانجام با توجه به عدم قطعیت‌های کلیدی مستخرجه از پرسشنامه چهار سناریوی: 1- بدترین؛ همگرایی جامعه عربستان سعودی و عدم احیای برجام، 2- بهترین؛ واگرایی جامعه عربستان سعودی و احیای برجام، 3- تداوم روندهای کنونی؛ واگرایی جامعه عربستان سعودی و عدم احیای برجام، 4- افسار گسیخته؛ همگرایی جامعه عربستان سعودی و احیای برجام، تدوین شده است.

the future of political-security relations between the islamic republic of iran and saudi arabia (a case study of peace of ibrahim)

saudi arabia is considered among the most influential countries in the arab world. countries such as egypt, syria and jordan played a central, decisive and effective role in the politics of the arab world in some historical periods. but in the current situation, such a special role is considered as the responsibility of saudi arabia. saudi arabia has special economic capabilities, and over the past years, has tried to play an effective role in line with the goals, policies and security priorities sought by the united states in the regional environment through pragmatic mechanisms in parallel with tactical and selective offensive action. these efforts, along with iran’s position in the region and the world and some religious and ethnic divisions, have led to the formation of a full-scale competition between the two countries before and after the islamic revolution. in this regard, the purpose of this research is to estimate the future scenarios of the political-security relations between the islamic republic of iran and saudi arabia, despite the recent rapprochements and alliances such as the abraham accords. this article is of a developmental-applicative type while an attempt has been made to describe the future of the aforementioned relations with the help of the gbn scenario writing method for the proper analyzing of the future political-security relations between the islamic republic of iran and saudi arabia. the required data is collected through the analysis of documentaries, library sources and focus groups, and in the quantitative part with the help of field surveys, interviews and questionnaires. the questionnaire data used to explore the drivers, key factors of change and uncertainties have been prioritized and weighted using quantitative methods. finally, according to the key uncertainties extracted from the questionnaire, four scenarios are formulated and examined: 1) the worst; convergence of the saudi arabian community and non-revival of the jcpoa, 2) the best; the divergence of the saudi arabian community and the revival of the jcpoa, 3) the continuation of current trends; the divergence of the saudi society and the non-revival of the jcpoa, 4) unbridled; the convergence of the saudi arabian community and the revitalization of the jcpoa.