بررسی نقش راهبردی موسسات پژوهشی در تقویت قدرت نرم ایران در نظام جهانی

چشم انداز توسعه قدرت جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، هدایتگر سیاستها و راهبردهای کلان کشور بوده است. بکارگیری قدرت نرم و ابزارهای آن از راهبردهای اصلی تحقق این چشم انداز است. مشارکت در شبکه جهانی علم و دانش از مهمترین ابزارهایی است که به تحقق راهبرد قدرت نرم منجر می‌شود. با این وجود، تمرکز بر فرهنگ و آموزش باعث شده تا کمتر به نقش پژوهشگاه ها و موسسات پژوهشی در ارتقای قدرت نرم توجه شود. هدف این مقاله پاسخ به این پرسش است که بین‌المللی‌سازی موسسات پژوهشی چگونه می‌تواند باعث ارتقای قدرت نرم ایران در نظام جهانی شود؟ در پاسخ به این پرسش از چارچوب نظری تلفیقی مبتنی بر نئولیبرالیسم، جهانی‌شدن و نظریه نظام شبکه‌ای مانوئل کاستلز استفاده شده است. از حیث روش پژوهش در این مقاله از روش‌های مطالعات اسنادی، بررسی تطبیقی، نشست با خبرگان و موردکاوی استفاده شده است. قلمروی پژوهش بررسی تطبیقی تجارب موسسات پژوهشی منتخب ملی و بین‌المللی در حوزه‌های علوم انسانی، علوم پایه و فنی‌مهندسی است. دستاورد مقاله آن است که ایفای نقش موسسات پژوهشی به عنوان ابزار قدرت نرم کشورها مستلزم نقش آفرینی آنها به عنوان نهادی بین‌المللی است. ارتقای توانمندی‌ها و ظرفیت‌های یک موسسه پژوهشی به عنوان ابزار کسب قدرت و پرستیژ در عرصه بین‌المللی مستلزم پیوستن آن به شبکه علم جهانی است. پیوستن به شبکه علم جهانی مستلزم فراهم شدن زیست بوم مناسبی است که در آن همزمان عوامل سطح بین‌المللی، ملی و فروملی در تعاملی پویا و سازنده، زمینه بین‌المللی‌سازی موسسات پژوهشی را فراهم کنند. در سطح نهادی وجود اراده بین المللی‌سازی در سیاستگذاران و انعکاس آن در چشم انداز، ماموریت‌ها و برنامه های اجرایی موسسه حائز اهمیت است.

Investigating the Strategic Role of Research Institutes in Strengthening Iran’s Soft Power in the World System

The vision of developing the power of the Islamic Republic of Iran at the regional and transregional level has guided the country’s macropolicies and strategies. Utilizing soft power and its tools is one of the main strategies to realize this vision. Participation in the global network of science and knowledge is one of the most important tools that lead to the realization of the soft power strategy. However, the focus on culture and education has led to less focus on the role of research and research institutes in promoting soft power. The purpose of this article is to answer the question of how the internationalization of research institutes can promote Iran’s soft power in the world system? In answer to this question, an integrated theoretical framework based on neoliberalism, globalization, and Manuel Castells’ theory of network system has been used. In terms of research method, in this article, the methods of documentary studies, comparative study, expert panel and case study have been used. The scope of research is a comparative study of the experiences of selected national and international research institutes in the fields of humanities, basic sciences and engineering. The conclusion of the article is that the role of research institutes as a tool of  The soft power of countries requires their role as an international institution. Upgrading the capabilities and capacities of a research institute as a means of gaining power and prestige in the international arena requires it to join the global science network. Joining the World Science Network requires the provision of a suitable ecosystem in which, at the same time, international, national and transnational factors, in a dynamic and constructive interaction, provide the ground for the internationalization of research institutes. At the institutional level, the presence of the will to internationalize in policymakers and its reflection in the vision, missions and executive plans of the institution is important.