واکاوی مضامین راهبردی در سیاست‎ های کلی نظام: کاربرد چارچوب مضمون در سیاست پژوهی

هدف از انجام این پژوهش، استخراج مضامین راهبردی و الگوی حاکم بر سیاست‎های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران ابلاغی مقام معظم رهبری است. در این سیاست‌پژوهی 37 عنوان از سیاست‎های کلی نظام انتخاب و تحلیل و برای تحلیل مضامین راهبردی، نخست یک کتابچه کد اولیه بر اساس ادبیات مدیریت راهبردی و اهداف پژوهش تدوین شد. سپس متن سیاست‎های کلی چندین‌بار بازخوانی و مضامین راهبردی موردتوجه در سیاست‎ها با استفاده از روش تحلیل مضمون مبتنی بر مکتب کتابچه کد احصا شد. با استفاده از رویکرد چارچوب مضمون، سیاست‎های کلی نظام در قالب سه چارچوب مضمونی شامل ماهیت راهبردی، موضوع اصلی و رویکرد حاکم تحلیل شدند. در مجموع 1413 کد سیاستی استخراج شد که به لحاظ ماهیت راهبردی در قالب هدف، راهبرد، تاکتیک و قانون دسته‌بندی شدند. نتایج تحلیل سیاست‎ها با استفاده از نرم‎افزار تحلیل کیفی nvivo 12  نشان می‎دهد، ماهیت حدود 60 درصد از سیاست‎ها، هدف و راهبرد و ماهیت حدود 40 درصد از آنها تاکتیک و قانون است. در حدود 75 درصد از سیاست‎ها به موضوعات اقتصادی و در 60 درصد از سیاست‎ها به علم و فنّاوری پرداخته شده است. همچنین حدود 40 درصد کل محتوای سیاست‎ها را موضوعات اقتصادی و حدود 30 درصد آنها را موضوعات عمومی، فرهنگی و اجتماعی به نسبت مساوی تشکیل می‌دهد. رویکرد غالب حدود 40 درصد از سیاست‎ها، شناسایی و حل مساله و رویکرد حدود 40 درصد دیگر از آنها بهره‌گیری از فرصت‎هاست. رویکرد حدود 20 درصد از سیاست‎های کلی نیز پیشگیری و حل بحران است. در پایان پیشنهادات و رهنمودهایی برای بازنگری در سیاست‎های کلی ارائه شده است.

Analysis of Strategic Themes in the Iran General Policies: Application of Framework Analysis in Policy Research

The purpose of this study is to extract the strategic themes and the predominant approach in the general policies of the Islamic Republic of Iran, announced by the Supreme Leader. In this policy research, 37 general policies were selected and analyzed. To analyze strategic themes, a basic codebook was developed based on the strategic management literature and research objectives. Then, the text of general policies was read several times and the strategic themes considered in the policies were counted using the thematic analysis method based on the codebook school. Using the thematic framework analysis, the general policies were analyzed in three thematic frameworks, including the strategic aspect, the core issue, and the prevailing approach. A total of 1413 policy codes were extracted, which were categorized in their strategic aspects in terms of goal, strategy, tactics, and law. The results of the analysis through using qualitative analysis software NVivo 12 show that the aspect of about 60% of policies is goals and strategies and the aspect of about 40% of them is tactics and law. About 75% of the policies are related to economic issues and 60% of the policies are focused on science and technology. Also, about 40% of the total content of policies is economic issues and about 30% of them are general, cultural, and social issues in equal proportions. The predominant approach of about 40% of policies is problem identification and solution, and the approach of about 40% of them is to seize opportunities. The approach of about 20% of general policies is crisis prevention and resolution. Finally, suggestions and guidelines for reviewing general policies are provided.