رویکردی راهبردی به مفهوم مصلحت (مطالعه موردی معاهده صلح حدیبیه)

همان‌گونه که در اسلام براساس نیازهای فردی، احکام ثابت و متغیری مشخص‌ شده است در حوزه احکام و اختیارات حکومتی و برای اداره جامعه براساس شرایط زمان و مکان نیز قلمرو احکام وجود دارد. در این میان جایگاه «مصلحت» به‌عنوان حلال بحران‌ها در شرایطی که با پدیده تزاحم مصلحت‌ها مواجه هستیم یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در حکومت دینی است، به‌ویژه در عقد معاهدات که حکومت می‌بایست با توجه به مادیات و معنویات، مصلحت کمتر را فدای مصلحت بااهمیت‌تری نماید. به نظر می‌رسد سیره عملی رسول اکرم (ص) در عقد معاهدات صدر اسلام، می‌تواند پاسخگوی مناسبی برای این مسئله باشد. بنابراین در رویکرد راهبردی به مصلحت در صلح حدیبیه این دو پرسش مطرح است:مصلحت مستخرج در اقدام به مذاکره در معاهده حدیبیه چه بوده و چه ضوابطی را پیامبر (ص) در این معاهده اعمال کرده است؟ از مطالعه و تحلیل معاهده صلح حدیبیه به‌عنوان مهم‌ترین معاهده حکومت نبوی با روش هرمنوتیک شلایرماخر که روشی تحلیلیتاریخی است، این پاسخ به دست آمد: «مصلحت» در این معاهده امری بوده است که برمبنای اوضاع‌واحوال سیاسی اجتماعی و با توجه به مسئله اهم و مهم، موقتاً در شرایط حدیبیه اتخاذشده و مذاکره با مشرکان با توجه به همین شرایط وقت، راهبردی‌تر از مبارزه بوده و ضوابط حاکم بر این معاهده عبارت است از: 1با پیشنهاد دشمن و از ناحیه قدرت باشد. 2قطعاً باعث توقف جنگ و کشتار شود. 3برطرف‌کننده تحریم‌ها و تامین‌کننده امنیت و آزادی مسلمین باشد. 4بیشترین امتیاز را با کمترین هزینه نصیب مسلمین کند. 5راه هرگونه بهانه‌جویی را بر دشمن ببندد.6راه بازگشت

The Strategic Approach of the Concept of “Expediency” (A Case Study of the Hudaybiyyah Peace Treaty)

As specified in Islam, fixed and variable provisions determined based on individual needs, there is also the sphere of ruling in the area of a government decree and powers to govern the community administration, based on the provisions of time and place.In this regard, the status of &expediency& as the solvent of crises in situations where we confront in the event of a conflict of interests is one of the most important issues in religious government, especially in the concluding treaties where the government based on material and the spiritual matter should sacrifice less beneficial one. It seems that the practical manner of the Prophet (PBUH) in the concluding of the treaties at the beginning of Islam presents a sound answer to this issue. Therefore, in a strategic approach in the peace of Hudaybiyyah, there are some questions similar to these two questions: what is the practical interest in negotiating the treaty of Hudaybiyyah and what criteria did the Prophet (PBUH) apply in this treaty?The study and analysis of the Hudaybiyyah Peace Treaty as the most significant treaty of prophetic government with the hermeneutic method of Schleiermacher, which is historical analysis method, shows &expediency& in this treaty was based on the sociopolitical situation has been temporarily adopted in the conditions of Hudaybiyyah; therefore, according to circumstances the negotiation with the pagans is more strategic than to fight. The rules governing this treaty are: 1. Be at the suggestion of the enemy and from the position of authority. 2. Stop