شناسایی و آسیب‌شناسی چارچوب حکمرانی پژوهش در علوم انسانی در جمهوری اسلامی ایران

پژوهش، کلید پیشرفت کشور است؛ زیرا یکی از پایه‌های مهم هر گونه رشد و توسعه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی محسوب می‌شود و کیفیت مترقی نظام‌های پژوهشی مختلف در برخی کشورهای پیشرفته حاکی از این است. امروزه مسائل فراوانی در نظام پژوهشی کشور موجود است که موجب رخوت و کاهش نشاط در جوامع علمی شده است؛ نظام پژوهش کشور به‌ویژه در حوزه علوم انسانی سردرگمی خاصی دارد و شاهد موازی‌کاری‌ها و هدررفت منابع مالی، سرمایه انسانی و زمان هستیم که منشا آن نیز عدم حکمرانی مطلوب در این عرصه است. از این‌رو، پژوهش حاضر درصدد شناسایی و آسیب‌شناسی چارچوب حکمرانی پژوهش در علوم انسانی است تا بر این اساس امکان راهبری مناسب پژوهش‌های علوم انسانی حاصل شده و گامی در جهت طراحی الگوی مطلوب اسلامی ایرانی حکمرانی پژوهش باشد. در این پژوهش که از استراتژی پیمایش کیفی تبعیت شده است، پژوهشگر با حضور در عرصه‌های اصلی حکمرانی پژوهش علاوه‌بر مشاهده نزدیک به مصاحبه عمیق با خبرگان این عرصه پرداخته است. پس از گردآوری داده‌ها و تحلیل آنها با روش تحلیل مضمونی، چارچوب حکمرانی پژوهش استخراج و آسیب‌های آن نیز احصا شده است. چارچوب نهایی دارای هفت بخش اصلی است که آسیب‌های مرتبط با هرکدام ذکر شده است. این بخش‌های هفتگانه عبارتند از: کلیت نظام، درونداد، جعبه حکمرانی (به‌مثابه فرایند سیستم پژوهش، دارای سه سطح کلان، میانی و خرد)، برونداد، باز‌داد، فرهنگ و محیط پژوهش و نظامات مرتبط با پژوهش. پژوهشگر برای بررسی اعتبار یافته‌های پژوهش، مهم‌ترین آسیب‌ها (با اهمیت و تکرار بالا) را در قالب یک پرسشنامه به 28 نفر از خبرگان (مصاحبه‌شدگان و دیگران) عرضه کرده است و درنهایت ضمن تایید حداکثری از آسیب‌های مستخرج، مهم‌ترین و کم‌اهمیت‌ترین آسیب‌ها از نظر این خبرگان مشخص شده است.