بررسی اثر تنظیم کننده‌های رشد پیکلورام و 2,4-D بر کالوس‌زایی ریزنمونه‌های برگ، دمبرگ و آندوسپرم گیاه سیکاس

سیکاس (cycas revoluta thunb.) گیاهی زینتی و همیشه سبز است که شرایط خاصی برای رشد و نمو خود نیاز دارد. این گیاه بسیار زیبا مخصوص مناطق گرم و مرطوب بوده و اولین بار در چین پیدا شده است و تکثیر آن به روش جنسی (بذر) و غیر‌جنسی (پاجوش) صورت می گیرد. با توجه به مزایای تکثیر درون شیشه ای نسبت به روش های رایج ازدیاد، در پژوهش حاضر اثر نوع و غلظت‌های مختلف مواد تنظیم کننده رشد 2,4-d (صفر، 1، 2 و 4 میلی گرم در لیتر) و پیکلورام (صفر، 1، 5/2، 5 و 10 میلی گرم در لیتر) و نوع ریزنمونه (برگ، دمبرگ و آندوسپرم) بر القای کالوس‌زایی گیاه سیکاس به عنوان یک مرحله اساسی در تکثیر درون شیشه‌ای موفق آن و از طریق اندازه‌گیری صفات وزن‌تر، سطح و حجم کالوس، درصد و زمان کالوس‌زایی بررسی شد. مطالعه بر پایه آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار صورت گرفت. مطابق نتایج، بیشترین سطح (3/3 سانتی مترمربع) و حجم (8/5 سانتی متر مکعب) کالوس در ریزنمونه آندوسپرم در غلظت 10 میلی گرم در لیتر پیکلورام و کمترین سطح (صفر) و حجم (صفر) کالوس در ریز نمونه برگ در غلظت 10 میلی گرم در لیتر پیکلورام بدست آمد. بیشترین وزن تر کالوس (1/8 گرم) در ریزنمونه دمبرگ در غلظت 1 میلی گرم در لیتر پیکلورام بدست آمد که با مقادیر بدست آمده در اثر پیکلورام 5/2 و 5 میلی‌گرم در لیتر در ریزنمونه دمبرگ و همچنین پیکلورام 10 میلی‌گرم در لیتر در ریزنمونه آندوسپرم تفاوت معنی‌دار نداشت. کمترین وزن تر کالوس (صفر) در ریزنمونه برگ در غلظت 10 میلی گرم در لیتر پیکلورام مشاهده شد. همچنین، بیشترین درصد کالوس‌زایی در غلظت 1 میلی گرم در لیتر پیکلورام (100 %) در ریزنمونه های دمبرگ و برگ و کمترین درصد کالوس‌زایی در غلظت 10 میلی گرم در لیتر پیکلورام (صفر) در ریزنمونه برگ مشاهده شد. کمترین زمان کالوس‌زایی (12روز) در ریزنمونه‌های برگ و دمبرگ در غلظت‌های 1، 5/2 و 5 میلی گرم در لیتر پیکلورام و بیشترین زمان کالوس‌زایی (25 روز) نیز در ریزنمونه آندوسپرم با غلظت 1 میلی گرم در لیتر پیکلورام مشاهده شد. به طور کلی تیمار 2,4-d با غلظت 4 میلی گرم در لیتر برای کالوس زایی در هر سه اندام مناسب بود، اگرچه برای آندوسپرم تیمار پیکلورام با غلظت 10 میلی گرم در لیتر بهترین تیمار بود. در تیمار شاهد (بدون هورمون) به‌جز در ریزنمونه‌های دمبرگ کالوس‌زایی مشاهده نشد. در این مطالعه بافت و رنگ کالوس حاصل از دو نوع تنظیم کننده رشد مورد استفاده و همچنین نوع ریزنمونه متفاوت بود، به طوری که بافت کالوس حاصل از 2,4-d شکری و کرم مایل به زرد و کالوس حاصل از پیکلورام خمیری و شیری رنگ بود.