ارزیابی شاخص بهره‌وری کاربرد کود نیتروژن و تحلیل ارتباط آن با شاخص تغذیه نیتروژن در کاهو

ارتقای بهره‌وری کاربرد کود نیتروژن (nute) در گیاه یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در بخش کشاورزی است. شاخص nute که به مفهوم مقدار زیست‌توده خشک (گرم) به ازای نیتروژن جذب شده (گرم) توسط گیاه است، تحت تاثیر عواملی مانند اقلیم و وضعیت تغذیه نیتروژن قرار دارد. بنابراین، ارائه راهکارهای مدیریتی برای افزایش nute می‌بایست با در نظر گرفتن وضعیت نیتروژن در گیاه انجام گیرد. در این پژوهش، رابطه‌ای بین شاخص تغذیه نیتروژن (nni) و شاخص nute در گیاه کاهو بر اساس مفهوم غلظت نیتروژن بحرانی استخراج شد. بدین منظور آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج، در دو دوره کشت با اعمال تیمارهای مختلف کود نیتروژن انجام شد. شاخص‌های بهره‌وری جذب (nupe)، کاربرد و تغذیه نیتروژن برای تمامی تیمارها محاسبه شدند. نتایج نشان‌داد که شاخص nni برای کشت اول در بازه 70/0 تا 22/1 و برای کشت دوم در بازه 60/0 تا 23/1 متغیر بود. شاخص nute در اثر افزایش نرخ کاربرد کود، کاهش یافت. هم‌چنین، استفاده از کود نیتروژن بیشتر از ظرفیت جذب گیاه، منجر به کاهش شاخص nupe شد. رابطه بین شاخص nute و nni به ازای مقادیر مختلف زیست‌توده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، در مقادیر ثابت nni با افزایش زیست‌توده، شاخص nute به صورت غیرخطی افزایش یافت. هم‌چنین، نمودار بهره‌وری کاربرد نیتروژن بحرانی (nutec) به درستی تیمارهای با و بدون محدودیت نیتروژن را از یکدیگر متمایز نمود. در شرایط بهینه از نظر تغذیه کود نیتروژن، مقدار بحرانی شاخص nute برای گیاه کاهو، 24 (گرم بر گرم) به‌دست آمد.

evaluating nitrogen fertilizer utilization efficiency and analyzing its relationship with nitrogen nutrition index in lettuce

improving nitrogen utilization efficiency (nute) is one of the most important challenges in the agricultural sector. the nute index, which is the amount of dry biomass (g) produced per nitrogen absorbed (g) by the plant, is influenced by some factors such as climate and nitrogen nutrition status. therefore, providing management strategies to increase nute should be performed by taking into account the nitrogen status of the plant. in this study, relationships between nitrogen nutrition index (nni) and nute in lettuce were extracted based on the concept of critical nitrogen concentration. for this purpose, two experiments were conducted in the research greenhouse of the college of agriculture and natural resources, university of tehran, located in karaj, iran, with six n fertilizer treatments. then, nute and nni were calculated for all treatments. the results showed that the nni varied from 0.70 to 1.22 and 0.60 to 1.23 for the first and second experiments, respectively. the nute decreased due to the increase in fertilizer application rate. also, application of nitrogen fertilizer more than the plant uptake capacity led to a decrease in the nitrogen uptake efficiency (nupe). the relationship between nute and nni for different dry biomass values was investigated. the results showed that at constant nni values, nute increased non-linearly with increasing dry biomass production. also, the critical nitrogen utilization efficiency curve (nutec) discriminated well between different n treatments. under the optimal nitrogen nutrition conditions (nni = 1), the critical value of nute for lettuce was equal to 24 (g g-1 n).