تاثیر روش کاشت و پیش‏خیساندن بذر بر عملکرد دانه و اسانس زیره سبز(cuminum cyminum l.) در کشت دیم

به‌منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و کمیت اسانس گیاه زیره سبز تحت تاثیر روش کاشت و خیساندن بذر در کشت دیم، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 اجرا شد. فاکتور اصلی آزمایش شامل روش کاشت بذر زیره سبز در دو سطح (کاشت به‌روش تسطیح و کاشت بدون تسطیح زمین) و فاکتور فرعی شامل زمان خیساندن بذر زیره سبز قبل از کاشت در پنج سطح (عدم خیساندن، خیساندن به‏مدت 6، 12، 24 و 48 ساعت) بود. در هردو روش کاشت، بیشترین و کمترین تعداد بوته سبز شده زیره سبز به‏ترتیب در تیمارهای 12 و 48 ساعت خیساندن بذر مشاهده شد. در تیمار عدم خیساندن بذر، تعداد بوته های سبز شده در کشت به‌روش تسطیح (48 بوته در مترمربع) بیشتر از کاشت به‌روش عدم تسطیح (41 بوته در مترمربع) بود. اما برای تیمارهای 6، 12 و 24 ساعت خیساندن بذر، در روش کاشت به‎صورت عدم تسطیح تعداد بوته‌های سبز شده بیشتر بود. بالاترین ارتفاع بوته و تعداد چتر در بوته در هر دو روش کاشت برای تیمار 48 ساعت خیساندن بذر به‏دست آمد. در کلیه تیمارهای خیساندن بذر، عملکرد دانه در روش کاشت بدون تسطیح به‌طور معنی داری بیشتر از کاشت با تسطیح بود. بالاترین مقادیر عملکردهای دانه (78.64 گرم در مترمربع)، بیولوژیک (188.7 گرم در مترمربع) و اسانس (1.83 میلی‏لیتر در مترمربع) در روش کاشت بدون تسطیح زمین با 12 ساعت خیساندن بذر حاصل شدند. در کاشت به‏روش تسطیح زمین، تیمار عدم خیساندن بذر (2.14 درصد) با اختلاف معنی داری بیشترین درصد اسانس را دارا بود. ولی در شرایط کاشت بدون تسطیح زمین، بالاترین درصد اسانس (2.60 درصد) در 48 ساعت خیساندن بذر مشاهده شد که اختلاف معنی داری با دیگر تیمارهای خیساندن بذر نداشت. از بین صفات مورد بررسی، میزان عملکرد اسانس قوی‏ترین رابطه (r=0.912) را با عملکرد دانه دارا بود. به‏عبارتی، عملکرد دانه تاثیرگذارترین عامل در میزان اسانس زیره سبز بود. به‏طورکلی، کاشت زیره سبز پس از 12 ساعت خیساندن بذر و به‏روش عدم تسطیح زمین برای شرایط دیم توصیه می‏شود.

investigating the effect of cultivation method and pre-soaking of seed on seed and essential oil yield of cumin (cuminum cyminum l.) under dry farming

in order to investigate yield, yield components and essential oil quantity of cumin as affected by cultivation and pre-soaking methods, a split plot experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications. the main-plot of the experiment was the cultivation method in two levels (planting in a leveled and non- leveled method), and duration of seed pre-soaking at five levels (control, 6, 12, 24 and 48 hours) was considered as sub-plot. the results showed that in both cultivation methods, the highest and lowest number of emergent plants were observed in the 12 and 48 hours seed pre-soaking treatments, respectively. in non-soaked seeds, the number of emergent plants in the leveled cultivation method was more than that of the non-leveled cultivation method, but, there was an opposite trend for the 6, 12 and 24 hours pre-soaking. in all seed soaking treatments, seed yield was significantly higher in the non-leveled than leveled cultivation method. the highest seed yield, biological yield and essential oil yield were obtained in the cultivation method without leveling, and 12 hours of seed pre-soaking. in the leveled cultivation method, the non-presoaked seeds significantly produced the highest essential oil percentage, but in non-leveled cultivation method, the highest essential oil percentage (2. 60%) was observed in 48 hours of seed pre-soaking, which it had no significant difference with other seed pre-soaking treatments in terms of essential oil percentage. among the investigated traits, essential oil yield had the strongest correlation with the seed yield.