استفاده از تجزیه های آماری چند متغیره برای گزینش گروهی ژنوتیپ های دو جمعیت در حال تفرق طالبی

طالبی یکی از مهمترین محصولات جالیزی ایران است .در سال‌های اخیر به دلیل برخی مشکلات از جمله پایین بودن شیرینی و عملکرد میوه، بیماری‌های بوتهمیری و ورود بی‌رویه ارقام هیبرید تجاری خارجی، ذخایر ژنتیکی این محصول دچار فرسایش شدید شده است. بنابراین در این پژوهش تلاقی ارقام مهم بومی ساوه و نیاگارا (با نام محلی سمسوری) با رقم f1 تجاری و منتخب گالیا جهت ترکیب بهترین صفات و گزینش بهترین ژنوتیپ‌های نسل f2 به روش شجره ای و تداوم نسل‌ها انجام گرفت. گزینش برترین ژنوتیپ‌ها در سه مرحله  (غربالگری طبیعی در مزرعه برای مقاومت به بیماری، ویروس و کنه، ارزیابی بر اساس صفات کیفی در آزمایشگاه و گزینش نهایی ژنوتیپ‌ها بر اساس نتایج آنالیز چندمتغیره صفات کمی) صورت پذیرفت. نتایج نشان داد در جمعیت نیاگارا × گالیا (ngf2) وراثت‌پذیری عمومی برای همه صفات مورد ارزیابی به جز شاخص شکل میوه بالا بود. در جمعیت ساوه×گالیا (sgf2)، ضخامت گوشت، مواد جامد محلول و تاریخ برداشت میوه دارای بالاترین وراثت‌پذیری بودند. همچنین صفات وارد شده به مدل رگرسیونی گام به گام  به ترتیب 90.3 و 80.3 درصد از کل تغییرات مربوط به وزن میوه را به ترتیب در دو جمعیت ngf2 و sgf2 توجیه کردند. بر اساس نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی، در جمعیت ngf2 وsgf2  دو مولفه اصلی به ترتیب 71.9 و 71.3 درصد از واریانس داده‌ها را توجیه نمودند. بر اساس نتایج تجزیه بای پلات 30 ژنوتیپ برتر ngf2 و 53 ژنوتیپ برتر sgf2 گزینش شد که جهت تداوم نسل‌ها و رسیدن به لاین‌های خالص برتر در نسل f3 کشت شدند.

use of multivariate statistical analysis for group selection of genotypes of two segregating populations of melon

cantaloupe is one of the most important vegetable crops in iran. in recent years, due to some problems, such as low sweetness and fruit yield, plant death diseases, and the indiscriminate introduction of foreign commercial hybrid cultivars, the genetic resources of this product have been severely eroded. therefore, in this research the crossing of important local cultivars such as saveh and niagara with the commercial and selected f1 cultivar galia was considered to combine the best traits and select the best genotypes of the f2 generation by pedigree selection method and continuity of generations. this experiment was carried out in the faculty of agricultural technology (aboureyhan campus) university of tehran research farm. the selection of the best genotypes was done in three stages (natural screening in the field for disease, virus, and mite resistance, evaluation based on qualitative traits in the laboratory, and final selection of genotypes based on the results obtained from multivariate analysis of quantitative traits). the results showed that in niagara × gallia (ngf2) population, general heritability was high for all the evaluated traits except the fruit shape index. in the saveh × gallia (sgf2) population flesh thickness, soluble solids and fruit harvest date had the highest heritability. the results showed that the traits included in the stepwise regression model accounted for 90.3 and 80.3 percent of the total changes related to fruit weight in ngf2 and sgf2 populations, respectively. based on the principal component analysis, in ngf2 and sgf2 populations, two principal components explained 71.88 and 71.31% of the data variance, respectively. based on the results of the bi-plot analysis, 30 ngf2 and 53 sgf2 genotypes were selected, and cultivated in order to continue generations and reach pure parental lines in the f3 generation.