ارزیابی اثر گرد و غبار بر ترکیبات شیمیایی میوه خرمای مضافتی (مطالعه موردی منطقه سراوان)‏

گرد و غبار از ویژگی‌های اجتناب ناپذیر اقلیمی ایران محسوب می‌شود. امروزه یکی از معضلات کشاورزان مناطق خرماخیز تاثیر گرد و غبار بر درختان خرما است. این پژوهش، جهت بررسی اثر گرد و غبار بر ترکیبات شیمیایی میوه خرمای مضافتی در سه منطقه سراوان، جالق و روتک از توابع شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان در سال های 1395 و 1396 انجام گرفت. در هر یک از سه منطقه تعداد 5 نخلستان و درون هر نخلستان تعداد 5 اصله درخت خرما که از نظر صفاتی مانند سن (هشت ساله)، ارتفاع و تعداد سال‌های باروری (سال سوم باروری) در شرایط یکسانی بودند، انتخاب و جهت نمونه برداری علامت گذاری شدند. از گرده مضافتی منطقه سراوان برای باروری همه نخل ها استفاده شد. پس از رسیدگی میوه خرما از هر نخل نمونه برداری انجام و مواد جامد محلول، قندکل، ph و نیز عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم بررسی گردید. تجزیه آماری صفات برآورد شده در طی دو سال متوالی بر اساس طرح آشیانه ای انجام شد. نتایج نشان داد اثر منطقه (میزان گرد و غبار) بر صفات مورد بررسی معنی دار بود. در منطقه روتک با میزان گرد و غبار زیاد، قند کل به مقدار 26.16 درصد کمتر از منطقه سراوان با میزان گرد و غبار کم برآورد گردید. درصد عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در منطقه سراوان با میزان گرد و غبار کم به ترتیب 0.49، 0.68 و 1.48، و در منطقه روتک با میزان گرد و غبار زیاد به ترتیب 0.32، 0.49 و 1.24 برآورد گردید. از آنجایی که سه منطقه از لحاظ میزان گرد و غبار متفاوت بودند، می توان گفت بروز پدیده گرد و غبار باعث کاهش مواد مغذی میوه خرمای مضافتی و لذا کاهش کیفیت و بازارپسندی آن می گردد.

investigating the effect of dust on chemical compounds of mazafati date fruit (case ‎study: saravan region)‎

dust is one of the inevitable climatic features of iran. today, farmer’s most problem in the date regions is the effect of dust on date palm trees. this study carried out to investigate the effect of dust on mazafati date fruit’s chemical composition in three regions: saravn, jalq, and routak in sistan and baluchistan province in 2016 and 2017. in each region five groves and in each grove, five palm trees with the same age (eight-year-old), height, number of reproductive years (third year of reproduction) were selected and marked for sampling the studied traits. saravan region pollen was used to fertilize all trees. some traits such as total soluble solids (tss), total sugar content, ph, and also nutritional elements nitrogen, phosphorus and potassium were measured. statistical analysis of the estimated traits was performed for two consecutive years based on the nested design. the result showed that the effect of the region (amount of dust) was significant for all traits. in routak region with high dust content, total sugar was estimated to be 26.16% less than the saravan region with low dust content. the percentage of nitrogen, phosphorus and potassium elements in saravan region with low dust level was estimated 0.49, 0.68 and 1.48, respectively, and in rotek region with high dust level was 0.32, 0.49 and 1.24, respectively. since the three regions were different in terms of dust content, we can say that dust reduces the nutrients of mazafati date fruit and reduces the quality and marketability.